MANILA, Philippines – Halos pasok sa iisang tema ang karamihan ng sentimyento ng maraming Filipino ukol sa konsepto ng human rights – ito raw ay para pagtakpan ang mga taong gumagawa diumano ng mga krimen sa Pilipinas. 

Ang ganitong maling pananaw ay resulta na rin ng ilang taong pag-demonize ni Rodrigo Duterte sa human rights noong siya ang nakaupong pangulo. Matatandaang tinarget talaga ng dating presidente ang human rights organizations, lalo na ang Commission on Human Rights (CHR), na madiing tumututol at kumokondena sa malawakang patayang naganap sa ilalim ng kanyang war on drugs. 

Maling isipin na ang pangunahing layon ng human rights at ng CHR ay ang protektahan ang mga kriminal. Sa katunayan, ang layon talaga ng human rights ay protektahan ang kapakanan ng lahat, Filipino man o hindi.

Mula sa tila simpleng paghayag ng iyong opinyon hanggang sa mga benepisyong nakukuha mo mula sa gobyerno, lahat ng ito ay protektado ng human rights.  

Play Video

Ano ba ang basehan ng mga karapatang ito?

Makikita ang mga karapatan ng mga Filipino sa Article III ng 1987 Philippine Constitution – ang Bill of Rights na naglalaman ng mga karapatan at pribilehiyo na dapat igalang at protektahan ng gobyerno.

May mga iba pang karapatan ang mga Filipino na nagmumula sa mga kasunduang nilagdaan ng Pilipinas kasama ang iba’t ibang bansa sa buong mundo. Katulad nito ay ang Universal Declaration of Human Rights (UDHR), ang International Covenant on Civil and Political Rights, at ang International Covenant on Economic, Social, and Cultural Rights.

Dahil isa sa mga pumirma ang Pilipinas, ibig sabihin ay dapat nitong tiyaking maibibigay sa mga Filipino ang mga karapatang kalakip nito.

Anu-ano ang mga karapatan ko?

Unang-unang nakalagay sa Bill of Rights ng 1987 Philippine Constitution ang isang paalalang “hindi dapat alisan ng buhay, kalayaan, o ari-arian ang sino mang tao nang hindi sa kaparaanan ng batas, ni pagkaitan ang sino mang tao ng pantay na pangangalaga ng batas.”

Ibig sabihin nito, dapat dumaan ang lahat sa due process – o tamang proseso ng batas. Isang halimbawa nito ay ang hindi ka basta na lamang puwedeng puwersahang ikulong panghabambuhay dahil inakusahan kang may kasalanan. Dapat itong mapatunayan sa korte na siyang magbibigay ng karampatang parusa. 

Hindi rin puwedeng kunin ang iyong pribadong ari-arian – tulad ng lupa – para gamitin ng gobyerno nang hindi ka binabayaran nang sapat. 

Marami pang mga karapatang nakalagay sa Bill of Rights. Maaari mong mabasa ang mga ito sa pahinang ito.

Ito naman ang mga karapatan ng publiko, ayon sa UDHR na pinirmahan ng Pilipinas:

• Maging pantay-pantay sa harap ng batas at ng estado
• Buhay, kalayaan, at kapanatagan ng sarili
• Mabisang lunas ng karampatang mga hukumang pambansa
• Ituring na walang sala hangga’t hindi napapatunayang nagkasala alinsunod sa batas at maayos na proseso ng paglilitis
• Malayang pagkilos at paninirahan, pati na rin sa paglabas at pagbalik sa sariling bansa
• Mag-asawa at magkapamilya ng lalaki’t babaeng nasa hustong gulang
• Magkaroon ng sariling ari-arian
• Kalayaang pumili ng relihiyon, pati na rin ang paglipat kung kinakailangan
• Mag-organisa at magpulong nang mapayapa
• Makilahok sa eleksiyon 
• Pumili ng trabahong ayon sa kagustuhan at sumali sa mga unyon
• Magpahinga at maglibang
• Magkaroon ng buhay na napupunan ang sapat na pangangailangan, tulad ng sa kalusugan at pagkain
• Sapat na edukasyon
• Pakikilahok sa komunidad
• Mapayapang pamumuhay

At ito naman ang mga kalayaang ginagarantiya ng UDHR:

• Hindi maging alipin o mapasailalim sa kahit anong anyo ng pang-aalipin 
• Hindi pahirapan o lapatan ng malupit, hindi makatao, at nakalalait na pakikitungo bilang parusa
• Kalayaan mula sa hindi makatuwirang pagdakip o pagpapatapon sa ibang lugar
• Mula sa hindi makatuwirang panghihimasok sa kanyang buhay, pamilya, tahanan o sa pribadong mga sulat. 
• Kalayaan sa pag-iisip at pagpapahayag

Kitang-kita na malaking bahagi ng ating mga karapatan ay nakatuon sa ating kapakanan, katulad na lamang ng pagkakaroon ng sapat na access sa edukasyon at serbisyong pangkalusugan. 

Must Read

They faced the worst crisis: CHR leadership who stood up to Duterte ends term

Anong silbi ng CHR?

Maaaring mas naging matunog ang pangalan ng CHR dahil sa kanilang trabaho sa ilalim ni Duterte. Sa loob ng anim na taon, isa sila sa mga pangunahing institusyong kumondena sa karahasang nangyari sa ilalim ng war on drugs at iba pang polisiyang nagbunga sa pang-aabuso sa Pilipinas.

Bakit nga ba nila ito ginagawa? Dahil nasa mandato nilang siguraduhing pinoprotektahan ng gobyerno ang karapatan ng mga mamamayan. Kapag nakitaan nila ito ng pagkakamali, dapat nila itong imbestigahan sapagkat ito ang kanilang pangunahing trabaho.

Maling isipin na panig lamang sa kriminal ang komisyon, dahil tumututok din sila sa mga biktima ng pang-aabuso, katulad na lamang ng mga kababaihan at kabataan. Noong nagkaroon ng mahigpit na lockdown sa gitna ng pandemya, naghanda sila ng mekanismo kung saan puwedeng magsumbong ang mga biktima ng gender-based violence na nangyayari sa loob ng mga tahanan.

Tumututok din ang CHR sa mga ibang isyu, katulad na lamang ng climate change at environment. Nitong taon lamang inilabas nila ang resulta ng kanilang imbestigasyon tungkol sa epekto ng climate change sa human rights. Sila ang isa sa mga unang institusyon sa buong mundo na gumawa ng ganitong klaseng imbestigasyon.

Hindi tama ang mga sentimyento sa internet na mga kriminal lamang ang pinoprotektahan ng CHR. Takbuhan sila ng lahat ng Filipino. – Rappler.com

You can access the English version here.