Buod

• Ang sabi-sabi: Si Ferdinand Marcos ang nagpagawa ng mga circumferential road.
• Marka: HINDI TOTOO
• Ang katotohanan: Ayon sa Japan International Cooperation Agency, unang sinimulan ang paggawa ng circumferential roads sa pamamagitan ng Metropolitan Thoroughfare Plan noong 1945.
• Bakit kailangan i-fact-check: Ipinadala sa Rappler sa email ang sabi-sabi upang ma-fact-check. Nang isulat ang fact check na ito, mayroon nang higit sa 110,000 reaksiyon, 5,500 na komento, at 1,600,000 na views ang post sa Facebook.

Mga detalye

Isang bidyo noong Setyembre 2021 ng Facebook page “Bongbong Marcos for President 2022” ang nagsasabi na ang dating pangulo na si Ferdinand Marcos ang nagpagawa ng circumferential roads.

Nakalagay sa caption ng post, “Build, build, build ng dating pangulong Marcos.”

Sinabi sa bidyo ang mga impraestruktura na ipinagawa umano ni Marcos noong siya ay pangulo ng bansa.

Sa 2:18 timestamp ng bidyo, sinabi ang linyang, “Idagdag pa dito ang circumferential roads C-1 to C-10, pinakakilala nga natin na isa sa mga ito ang C5.”

Ipinadala sa Rappler sa isang email ang sabi-sabi upang ma-fact-check. Nang isulat ang fact check na ito, mayroon nang higit sa 110,000 reaksiyon, 5,500 na komento, at 1,600,000 na views ang post sa Facebook.

Hindi ito totoo.

Ayon sa isang report ng Japan International Cooperation Agency (JICA), ang circumferential roads ay orihinal na bahagi ng Metropolitan Thoroughfare Plan na pinangunahan ng Estados Unidos noong 1945. Nilikha ng city planners na sina Louis Croft at Antonio Kayanan ang planong ito bilang paghahanda sa paglawak ng Kalakhang Maynila. Ito ay 20 taon bago maging pangulo si Ferdinand Marcos noong 1965.

Nakalagay sa nasabing report na parte ng plano ang paglikha ng anim na circumferential roads, ngunit nang gawin ng JICA ang pag-aaral noong 2013 ay apat pa lamang ang natapos sa mga ito.

Ang C-1 at C-2 ay gawa sa mga lumang kalsada ng lungsod ng Maynila na kaagad ay nabuo nang simulan ang plano noong 1945. Ang C-3 naman ay hindi na natapos dahil sa Skyway Stage 3 na bumagtas sa ilang bahagi ng orihinal na plano para sa C-3, at isinama rin ang mga kalsada nito sa mas malaking NLEX-SLEX connector road project ng Department of Public Works and Highways. Ang buong EDSA naman na natapos noong 1940 ang bumubuo sa malaking parte ng C-4.

Ang unang bahagi ng C-5 ay pinasinayaan noong 1994 sa ilalim ng administrasyon ni pangulong Fidel Ramos, habang ang pinakabagong extension nito ay katatapos lamang noong 2019. Ang C-6 naman ay sinimulan lamang noong 2018 at kasalukuyan pa rin tinatapos. – Lorenz Pasion/Rappler.com

Kung may nakikita kang kahina-hinalang Facebook pages, groups, accounts, websites, artikulo, o mga larawan sa iyong network, i-send ang mga ito sa factcheck@rappler.com. Maaari ring magsumite ng mga sabi-sabi sa #FactsFirstPH tipline. Ipadala lang ang mga ito bilang message sa Facebook ng Rappler, bilang direct message sa Twitter ng Newsbreak, o bilang message sa aming Viber fact check chatbot. Sa bawat fact check, labanan natin ang pagkalat ng mali o mapanlinlang na impormasyon.