Mga detalye

• Ang sabi-sabi: Ang P2.81 na singil ng Ilocos Norte Electric Cooperative, Inc. (INEC) sa isang konsumer o ang pagkakaroon ng mababang bill ng kuryente sa Ilocos Norte ay dahil diumano sa anak ng yumaong diktador at ngayo’y gustong tumakbo sa pagka-presidente na si Bongbong Marcos. 
• Marka: HINDI TOTOO
• Ang katotohanan: Makikita sa resibong nasa video na ang P2.81 na singil ng INEC sa isang konsumer mula sa Ilocos Norte ay dulot ng tinatawag na “no occupant” (kawalan ng tumitira sa bahay na pinagsingilan ng kuryente).
• Bakit kailangang i-fact-check: Sa kasalukuyan, mayroong mahigit na isang milyong views, 104,900 na likes, at 5,902 na komento ang naturang video.

Mga detalye

Sa isang video sa TikTok kung saan mababasa ang katagang “Me living in Ilocos Norte” (Ako na nakatira sa Ilocos Norte), ipinapakita ng uploader ang isang resibo ng kuryente na may singil na P2.81 lamang. Kalakip nito ang mga hashtag na “bbm2022” at “bbm” sa caption. Maririnig din sa video ang isang voice-over na nagsasabing kahit may “TV, may radyo, may electric fan, hindi sila umaabot ng P50 pesos” sa nasabing lalawigan.

Dagdag pa rito, may kasamang pag-endorso kay Bongbong Marcos ang nasabing voice-over na hiniram mula sa ibang TikTok user. 

Hindi totoo ang sabi-sabing ito.

Sa mas masusing pagsusuri sa resibong ipinakita sa video, makikitang ang P2.81 na singil ng Ilocos Norte Electric Cooperative, Inc. (INEC) ay dulot ng “no occupant” o ang kawalan ng tumitira sa bahay na pinagsingilan ng kuryente. Mapapansin din ang nakasulat sa caption na naglalahad na “ilaw lang” ang gamit nila. Kapag hindi naaabot ng konsumer ang 1 kWh (o P10.4705 kada kWh sa Ilocos Norte para sa buwan ng Nobyembre) na pagkonsumo ng kuryente, tiyak na mas magiging mababa talaga ang singil dito.

Ayon sa pinakabagong datos sa opisyal na website ng INEC, ang kooperatibang tumatayo bilang distributor ng kuryente sa buong lalawigan ng Ilocos Norte, ang kanilang pinakabagong “total residential rate” o ang singil para sa mga residente ng Ilocos Norte sa buwan ng Nobyembre ngayong taon ay mahigit P10.4705 kada KWH (hindi pa kasama ang Value Added Tax o VAT). 

Sa kabilang banda, sa advisory sa parehong buwan mula sa pribadong distributor ng kuryente na Meralco, ang “overall household rate” o ang singil sa mga residential customer na taga-Metro Manila ay mahigit P9.4630.

Kung ikukumpara ang singil ng dalawang distributor ng kuryente, lumalabas na hindi nagkakalayo at mas mataas pa nga ng P1.0075 ang singil ng INEC kumpara sa singil sa kuryente ng Meralco para sa buwan ng Nobyembre nitong 2021. 

Ang paninigurado at pagsasaayos ng supply ng kuryente sa iba’t ibang lalawigan sa Pilipinas, kabilang na ang Ilocos Norte, ay alinsunod sa Presidential Decree No. 269 na nagsagawa ng “Rural Electrification Program.” Kasabay nito ay nilagdaan ang NEC Resolution No. 8 na siyang nagrehistro sa INEC sa National Electrification Administration (NEA) noong Agosto 10, 1977. Hindi pa gobernador si Bongbong Marcos noon.

Sa kasalukuyan, ang pondo para sa pagpapatuloy ng rural electrification program ay nananatiling mula sa NEA na siyang kontrolado ng estado; habang ang mga kooperatiba sa kuryente naman, kagaya ng INEC, ay humuhugot ng malaking suporta mula sa pamahalaan kasabay ng kaunting tulong mula sa mga administratibong ahensya. 

Batay sa nakaraan – at taliwas sa karaniwang mababasa sa social media ukol sa pagkakaroon ng “mababang kuryente” sa Ilocos Norte – noong 2005, napag-alamang humigit sa P120 milyon ang naging singil ng INEC sa kanilang mga konsumer sa nasabing lalawigan.

Ayon sa isang artikulo sa Philippine Daily Inquirer, magmula 1996 hanggang 2004, labis ang naging singil nila sa kuryente batay sa gastusan para sa generation, distribution and supply, at transmission.

Sa parehong taon, iniutos ng Energy Regulatory Commission (ERC) sa INEC na isauli sa kanilang mga konsumer ang perang nagkakahalaga ng P102 milyon – perang higit na mas maliit kumpara sa P120 milyon na nauna nilang idineklara batay sa kanilang imbestigasyon. Samantala, iginiit naman ng dating tagapangulo ng ERC na dala lamang ng maling kalkulasyon ang naging diperensya sa labis na singil ng INEC sa kuryente.

Bilang tugon sa naging protesta ng taumbayan, napilitang unti-unting isauli ng INEC sa kanilang mga konsumer ang sobrang singil sa loob ng itinakdang 102 buwan. – Rochel Ellen Bernido/Rappler.com

Si Rochel Ellen Bernido ay isang volunteer ng fact-checking mentorship program ng Rappler. Ang fact check na ito ay sinuri ng miyembro ng research team ng Rappler at ng senior editor.

Magbahagi kung may nakikita kang kahina-hinalang Facebook pages, groups, accounts, websites, artikulo, o mga larawan sa iyong network. I-send ang mga ito sa factcheck@rappler.com. Sa bawat fact check, labanan natin ang pagkalat ng mali o mapanlinlang na impormasyon.