Buod

• Ang sabi-sabi: Magpapatayo ng Marcos Foundation si president-elect Ferdinand “Bongbong” Marcos Jr., ayon sa huling habilin ng kaniyang ama, ang dating pangulong Ferdinand Marcos Sr.
• Marka: KULANG SA KONTEKSTO
• Ang katotohanan: Matagal nang naipatayo ni dating pangulong Marcos ang Marcos Foundation. Katunayan, ito ang ginamit upang maipatayo ang ilang institusyon, gaya ng National Institute of Molecular Biology and Biotechnology noong 1979. Hindi kasama si Marcos Jr. sa mga taong inatasan ng ama na magtayo ng Marcos Foundation. 
• Bakit kailangang i-fact-check: Matagal nang kumakalat sa social media websites ang sabi-sabi ito, at muling pinag-uusapan sa iba’t-ibang grupo sa social media matapos manalo ni Marcos Jr. sa pagkapangulo.

Mga detalye

Kumakalat sa social media ang posts na nagsasabing magtatayo si president-elect Ferdinand “Bongbong” Marcos Jr. ng Marcos Foundation, ayon sa huling habilin ng kaniyang ama na si dating pangulong Ferdinand Marcos.

Ayon sa mga post, plano noon ng matandang Marcos na ipamigay ang kaniyang kayamanan sa mga Filipino sa pamamagitan ng Marcos Foundation upang matulungan ang ekonomiya ng bansa. 

Bago pa man magsimula ang panahon ng kampanya at eleksiyon ngayong 2022, matagal nang kumakalat sa Facebook, YouTube, at TikTok ang sabi-sabing ito. Sa mga unang bersiyon ng post, nakalagay na maisasakatuparan lamang ni Marcos Jr. ang habilin ng kaniyang ama kapag siya ay nanalo sa pagkapangulo. 

Muli itong pinag-uusapan matapos manalo ni Marcos Jr. sa pagkapangulo nitong Mayo 9. 

Kulang sa konteksto ang sabi-sabi na itatayo ni Ferdinand Marcos Jr. ang Marcos Foundation.

Naipatayo na ni dating pangulong Marcos ang Ferdinand E. Marcos Foundation noong siya ay pangulo pa ng Filipinas. Ginamit ang Ferdinand E. Marcos Foundation upang maipatayo ang ilang institusyon, gaya ng National Institute of Molecular Biology and Biotechnology na itinatag noong 1979. Noong 1997, napatunayan ng Swiss Court na ang karamihan sa assets ng Marcos Foundation ay nagmula sa kriminal na gawain. 

Sa kaniyang diary noong Disyembre 31, 1969, unang nabanggit ng matandang Marcos ang plano niyang ipamigay ang kaniyang mga ari-arian sa mga Filipino sa pamamagitan ng Ferdinand E. Marcos Foundation.  

Sinabi rin ni Marcos sa kaniyang diary na sinimulan niyang makipag-usap sa mga pinakamalalapit niyang tauhan para sa nasabing foundation noong 1968 – isang taon bago niya isulat sa kaniyang diary ang detalye para rito. 

Ayon sa biography ni Marcos Jr. sa Senado, siya ay ipinanganak noong Setyembre 13, 1957. Si Marcos Jr. ay 12 na taong gulang pa lamang nang inanunsiyo ng kanyang ama na itatatag nito ang Ferdinand E. Marcos Foundation noong 1970. 

Noong Enero 31, 1970, humingi ng paglilinaw ang Philippines Free Press tungkol sa plano ni pangulong Marcos na magtatag ng isang foundation. Bilang tugon ay ibinigay ng Malacañang Press Office, sa pangunguna ni Press Secretary Francisco Tatad, ang “Statement Of The President To The Philippines Free Press On The Decision To Create The Ferdinand E. Marcos Foundation, Inc. To Enable The President To Transfer His Material Possessions To The Filipino People.”

(Pahayag ng Pangulo ng Pilipinas sa Philippines Free Press tungkol sa kaniyang desisyon na itatag ang Ferdinand E. Marcos Foundation, Inc. upang mailipat niya ang kaniyang materyal na ari-arian sa mga Filipino.)

Sinabi ni Marcos sa pahayag ang kaniyang plano at kung sino ang mga taong inatasan niyang pag-aralan ito. 

“I asked a group of five men to study the plan. This was composed of Messrs. Juan Ponce Enrile, Geronimo Velasco, Cesar Virata, Cesar Zalamea, and Onofre D. Corpuz. They will now act as trustees of the Foundation on the basis of official papers filed today, 22 January 1970, with the Securities and Exchange Commission, incorporating the Foundation,” sabi sa pahayag ni Marcos.

(Inatasan ko ang limang ginoo upang pag-aralan ang plano. Ang grupong ito ay binubuo nina ginoong Juan Ponce Enrile, Geronimo Velasco, Cesar Virata, Cesar Zalamea, at Onofre D. Corpuz. Sila ang tatayo bilang trustees ng Foundation base sa opisyal na papeles na ipinasa sa Securities and Exchange Commission ngayong Enero 22, 1970, para sa pagbubuo ng Foundation.)

Bukod kay dating pangulong Marcos, tanging ang kaniyang asawa lamang na si Imelda Marcos ang nakalagay sa pahayag bilang tagapangasiwa ng paglipat ng assets ng diktador. Hindi nabanggit si Marcos Jr. o kahit sino pang mga anak ni Marcos sa nasabing pahayag. – Lorenz Pasion/Rappler.com

Kung may nakikita kang kahina-hinalang Facebook pages, groups, accounts, websites, artikulo, o mga larawan sa iyong network, i-send ang mga ito sa factcheck@rappler.com. Maaari ring magsumite ng mga sabi-sabi sa #FactsFirstPH tipline. Ipadala lang ang mga ito bilang message sa Facebook ng Rappler, bilang direct message sa Twitter ng Newsbreak, o bilang message sa aming Viber fact check chatbot. Sa bawat fact check, labanan natin ang pagkalat ng mali o mapanlinlang na impormasyon.