DIRI TINUOD: Usa ha pinakariko nga Filipino hi Ferdinand Marcos ugsa pa hiya naging politiko

An sumaryo

• An mga uru-istorya: Usa kuno ha pinakariko nga Filipino hi Ferdinand Marcos ugsa pa hiya naging politiko.
• Marka: DIRI TINUOD
• An kamatuuran: Sumala kan Jovito Salonga dida han 1986, mayda la $33,000 nga gindeklara ni Marcos nga kantidad han iya mga panag-iya ha una ka tuig ha iya pagkapresidente dida han 1966.
• Kay ano nga kinahanglan ini i-fact check: Ginpadara ha Rappler ini nga uru-istorya para ma-fact-check. Han gin-surat ini nga fact check, mayda sobra 116,000 nga reaksyon, 7,900 nga komento, ngan 59,000 nga shares ini nga post ha Facebook.

Kompleto nga detalye

Usa nga post dida han Pebrero 2015 ni Facebook user “E.Marcos” an nagsasarang yana ngan nasiring nga an dati nga presidente nga hi Ferdinand Marcos in usa kuno ha pinakariko nga Filipino ugsa pa man hiya naging politiko. 

Nakabutang ha caption han post, ”Bago pa man pumasok sa pulitika si Ferdinand Marcos, isa na ito sa pinaka mayamang Pilipino sa kanyang henerasyon.” (Ugsa pa sumulod ha politika hi Ferdinand Marcos, usa na hiya ha pinakariko nga Filipino han iya henerasyon.)

Ginpadara ha Rappler ini nga uru-istorya para ma-fact-check. Han gin-surat ini nga fact check, mayda sobra 116,000 nga reaksyon, 7,900 nga komento, ngan 59,000 nga shares ini nga post ha Facebook.

Diri tinuod ini nga uro-istorya.

Ha usa nga artikulo han The New York Times dida han 1986, ginsiring ni Jovito Salonga, chairman han komisyon nga nag-imbestiga ngan nagbawi han mga kawat nga bahandi ni Marcos, nga nakantidad la hin $33,000 an gindeklara nga assets ni Marcos ugsa pa hiya lumingkod ha pagkapresidente han nasud.

Sumala naman han opisyal nga datos han Bangko Sentral han Pilipinas, an balyo han piso kontra dolyar han 1965, han magin presidente hi Marcos, in maabot P3.91 kada dolyar. Gamit ini nga balyuay, an kabug-usan nga assets ni Marcos ugsa pa hiya magin presidente in nakantidad la hin P129,030. (Ugsa hiya magin presidente, nagin kongresman anay, ngan nagin senador hi Marcos.)

Base naman ha usa nga artikulo han Esquire, pira ha mga prominente nga mga riko nga Filipino tikang 1940 ngada 1960 an mga miyembro han pamilya Delgado, Araneta, Yap, Rufino, Tantoco, Chan, Aboitiz, Lopez, Ayala, ngan Campos – inin hira an mga pamilya nga negosyante. Waray hi Marcos ngan an iya pamilya ha listahan.

Dati na nga gin-fact-check gihapon han Rappler an uru-istorya nga hi Marcos an pinakariko nga tawo ha kalibutan.

Dida han gin-surat ini nga fact-check, an anak ni Marcos nga hi Ferdinand “Bongbong” Marcos Jr. in nadalagan pala ha pagkapresidente dida han nakalabay nga piniliay. – Rappler.com

Gin-translate ha Waray ni Virginia Niez an fact-check nga may orihinal nga bersyon ha Filipino, “HINDI TOTOO: Isa sa pinakamayamang Filipino si Ferdinand Marcos bago siya naging pulitiko” nga ginsurat ni Renzo Arceta. 

Pasabta kami kun meada niyo makit-an nga mga maruhaduhaon nga Facebook pages, groups, accounts, websites, articles, o mga retrato nga imo nakit-an ha iyo komunidad ha pamaagi han pagpadara hin email ha factcheck@rappler.com. Pwede gihapon magpadara hin mga sayop nga uru-istorya ha #FactsFirstPH tipline. Pwede gihapon ipadara an mga pulong ha Facebook han Rappler, pinaagi hin pribado nga mensahe ha twitter han Newsbreak ngan ha Viber fact check chatbot. Padayon kita han pag-ato kontra ha online disinformation tungod han pag fact-check han mga nagkakalat nga mga sayop nga impormasyon.