DIRI TINUOD: Naundang an pamatay ha mga katutubo han nagkamay-ada NTF-ELCAC

An sumaryo

• An mga uru-istorya: Naundang na kuno an pamatay ha mga katutubo dida han nagkamay-ada na National Task Force to End Local Communist Armed Conflict (NTF-ELCAC).
• Marka: DIRI TINUOD. Nauyon an Rappler ha “Diri Tinuod” nga marka nga nauna na gin-hatag han AlterMidya base ha ira fact check hini nga uro-istorya.
• An Kamatuuran: Padayon an pamatay ha mga katutubo, sibilyan, ngan progresibo nga grupo ha panahon han NTF-ELCAC. An mga rehiyon nga mayda mga barangay nga nakakarawat han “Barangay Development Program (BDP)” o pondo tikang ha NTF-ELCAC in asya gihapon an mga rehiyon nga may pinakadamo nga extrajudicial killings ngan politikal nga pag-aresto. 
• Kay ano nga kinahanglan ini i-fact check: Gin-gagamit ini nga buwa nga istorya para matago an mga sunod-sunod ngan iba-iba nga pamaagi han pag-atake han NTF-ELCAC ha ira mga gin-tatagad nga kalaban ha estado.

Kompleto nga detalye

Dida han Pebrero 2022, nagpaskil ha Facebook an Sonshine Media Network International (SMNI) hin pulong ni Gaye Florendo,assistant spokesperson han National Task Force to End Local Communist Armed Conflict, nga nasiring nga “waray na” pamatay ha mga katutubo tikang han nagkamay-ada NTF-ELCAC.

Siring ni Florendo: “Kung anong nangyayaring recruitment, indoctrination ng ating mga IP in Surigao na as late as 2019, may namo-monitor tayong mga killings ng mga IP leaders natin. Fortunately, when NTF-ELCAC started, nawala na itong mga killings na ito. Same stories na naririnig natin in several areas in Mindanao.” (Kun ano an nahinanabo nga recruitment, indoctrination han aton mga IP ha Surigao han late 2019, mayda namo-monitor nga mga pagpatay han mga IP leaders naton. Maupay nala, tikang han pagtikang han NTF-ELCAC, nawara na ini nga mga pamatay. Pareho nga istorya an aton nababatian ha iba-iba nga lugar ha Mindanao.)

Dugang pa niya: “Kaya ngayon lang nakita ang sitwasyon na ito at matutuwa ka because in just 2 years, ang nangyari is natigil, very decisive ‘yung NTF-ELCAC action.” (Asya yana la naton nakita ini nga kabutangan ngan malilipay ka kay ha sulod la hin duha ka tuig, naundang ini nga pamatay, marig-on gud an pagdesisyon han NTF-ELCAC nga action.)

Diri tinuod ini nga uro-istorya.

Damo na an nasumat nga kaso hin panre-red-tag, panhahadlok ngan pagpatay ha mga katutubo, sibilyan, ngan progresibo nga grupo tikang han magkamay-ada hin NTF-ELCAC dida han 2018. An NTF-ELCAC in usa nga institusyon nga gingastuhan hin binilyon nga piso ni Presidente Rodrigo Duterte, ha ilarom han Executive Order No. 70, para mapaundang an “komunismo” han nasud. (BASAHIN: HINDI TOTOO:Hindi banta sa buhay ang ‘red-tagging’.)

Sumala ha datos han Karapatan, an mga rehiyon – pareho han Davao, Caraga, Northern Mindanao, Western Visayas, ngan Soccsksargen – kun diin nakakarawat an mga barangay hin “Barangay Development Program (BDP)”, o pondo tikang ha NTF-ELCAC, inin asya gihapon an mga rehiyon nga mayda pinakadamo nga extrajudicial killings ngan politikal nga pag-aresto.

Han yana nga Pebrero la, ginpatay hi Gelejuain “Jurain” Ngujo II, usa nga magturutdo nga Lumad, kaupod hira Chad Booc, igkasi magturutdo han mga katutubo, ha usa kuno nga “engkwentro ha komunista nga grupo” ngan mga militar.

Ginpamatud-an ini han Save Our Schools (SOS) Network, nga nagsiring nga aadto ha Mindanao an sinisiring nga grupo in para ha pagsasaliksik. (BASAHIN: HINDI TOTOO: NI-recruit ni Chad Booc ang mga kabataang katutubong kasama niya sa Cebu) 

Dida han 2021 naman, ginpatay han militar ha Surigao del Sur an tulo nga Lumad-Manobo nga hira Willy Rodriguez, Lenie Rivas, ngan Angel Rivas, sumala ha Karapatan. Pareho an report kanda Ngujo II ngan Booc kun diin nag-insister an mga militar nga armado kuno an mga indibidwal ngan napiritan la hira umato. Bisan pa hito, takos igduon nga an usa ha mga pinatay, hi Angel, in usa pala nga estudyante ha ika-6 nga grado.

Dida ha usa nga 2019 report han United Nations secretary-general ngan han UN High Commissioner for Human Rights, ginyakan nga aada ha haros 600 katawo an gin-akusahan hin “de facto terrorists” ha usa nga kaso nga ginsampa han Department of Justice (DOJ) han Pilipinas. Kaupod ha mga gin-akusahan an mga kilala nga mga paradepensa han katungod pantawo ngan representante han mga katutubo ha nasud.

Sumala naman ha rekord han Commission on Human Rights (CHR) dida han 2020, an mga biktima han red-tagging ha nasud inin asya gihap an  mga ginharass, ginsampahan hin mga himo-himo nga kaso, ngan ginpatay. – Rappler.com

Gin-translate ha Waray ni Virginia Niez an fact-check nga may orihinal nga bersyon ha Filipino, “HINDI TOTOO: Tumigil ang pagpatay sa mga katutubo nang maitatag ang NTF-ELCAC,” nga ginsurat ni Rochel Ellen Bernido kaupod hira Vanessa Adolfo ngan Jamaica Marciano/AlterMidya

Pasabta kami kun mayda niyo makit-an nga mga maruhaduhaon nga Facebook pages, groups, accounts, websites, articles, o mga retrato nga imo nakit-an ha iyo komunidad ha pamaagi han pagpadara hin email ha factcheck@rappler.com. Pwede gihapon magpadara hin mga sayop nga uru-istorya ha #FactsFirstPH tipline. Pwede gihapon ipadara an mga pulong ha Facebook han Rappler, pinaagi hin pribado nga mensahe ha twitter han Newsbreak ngan ha Viber fact check chatbot. Padayon kita han pag-ato kontra ha online disinformation tungod han pag fact-check han mga nagkakalat nga mga sayop nga impormasyon.