Ano-ano ang dapat mong malaman tungkol sa martial law?

 

Basahin sa Ingles ang salin ng istoryang ito: Martial Law 101: Things you should know

 

MAYNILA, Pilipinas – Inilagay ni Pangulong Rodrigo Duterte sa ilalim ng batas militar o martial law ang buong Mindanao sa loob ng 60 araw matapos sumalakay ang Maute Group sa Marawi City noong Martes, Mayo 23.

Ayon kay Ernesto Abella, tagapagsalita ng Pangulo, kinailangang ideklara ito dahil naaayon ito sa kaso ng rebelyon.

Matatandaang nagdeklara rin si dating pangulong Gloria Macapagal-Arroyo ng martial law sa probinsiya ng Maguindanao bunsod ng patayan sa bayan ng Ampatuan noong 2009.

Anong nangyari sa pagpataw ng batas militar noong 1972?

Kilala ang diktadurya ng dating pangulong Ferdinand Marcos sa kanyang pagpataw ng batas militar noong 1972, bunsod ng paglala umano ng banta ng komunismo.

Sa kanyang talaarawan, sinabi ni Marcos na ang planong pag-ambush kay Juan Ponce Enrile, ang dating kalihim ng Kagawaran ng Tanggulang Pambansa, ang naging dahilan ng kanyang pagdeklara ng martial law.

Ngunit pinabulaanan ito ni Oscar Lopez, na nakatira malapit sa pinangyarihan umano ng insidente.  

Dito nagsimula ang halos 10 taon ng batas militar sa Pilipinas. 

Bukod sa Proclamation 1081, naglabas din si Marcos ng general orders (GO) bilang pagpapatibay sa panunungkulan ng batas militar sa bansa. Nagbigay rin ng letters of instruction sa mga sumunod na araw ukol sa pagpapatigil sa operasyon ng mga mamamahayag, pagbabawal sa pagtitipon ng mga grupo, at iba pa.

Kasama sa kanyang general orders ang paglilipat ng anumang uri ng kapangyarihan sa pangulo, paglalagay ng curfew hours, at pag-aatas sa mga sundalong hulihin ang mga mamamayang hindi sumusunod o sumasang-ayon sa mga hakbang ng pangulo.

Ngunit ang inaasahang hakbang tungo sa pandaigdigang disiplina ang naging sanhi ng maramihang pang-aabuso ng mga Pilipino.

Ayon sa Amnesty International, 70,000 na katao ang ikinulong, 34,000 ang labis na pinahirapan o tinortyur, at 3,240 ang pinatay sa pamamalagi ng martial law mula 1972 hanggang 1981. Ilan sa mga ginamit bilang pagpapahirap ang rape, pangunguryente, water cure, at strangulation. (BASAHIN: Worse than death: Torture methods during martial law)

Ano ang mga proteksyong binibigay ng 1987 Konstitusyon laban sa abuso?

Limang taon mula nang matapos ang martial law, napabagsak si Marcos sa pamamagitan ng rebolusyon noong 1986.

Kasunod nito, nagkaroon ng panibagong Konstitusyon na may proteksyon laban sa posibleng muling pang-abuso ng pangulo sa kanyang kapangyarihang magdeklara ng martial law.

Sa ilalim ng Artikulo VII, Seksyon 18 ng 1987 Konstitusyon, maaari lamang magdeklara ng batas militar ang pangulo sa buong Pilipinas o sa bahagi ng bansa kung mayroong pananakop o rebelyon.

Maaari rin niyang suspindihin ang pribilehiyo ng writ of habeas corpus, na proteksyon ng mga mamamayan mula sa anumang pag-aresto nang walang warrant.

Ngunit hindi awtomatiko ang pagsuspinde ng pribilehiyo ng writ of habeas corpus kasabay ng pagdeklara ng martial law. 

Kapag ito ay nasuspinde, maaari lamang itong gamitin sa mga taong kakasuhan ng rebelyon o ng paglabag na may kinalaman sa pananakop – direkta man o hindi.

Ang sinumang maaresto sa panahong ito ay dapat kasuhan sa loob ng 3 araw, kundi’y kailangan siyang palayain.

Sa ilalim din ng 1987 Konstitusyon, hindi maaaring masapawan ng martial law ang operasyon ng lehislatibo at hukuman ng gobyerno. 

Ano ang proseso sa pagdeklara ng batas militar?

Mula sa pagdeklara ng pangulo, di dapat humigit sa 48 oras bago niya maipasa ang kanyang report sa Kongreso.

May kapangyarihan ang Kongresong pagtibayin ang pagdedeklara ng batas militar sa pamamagitan ng pagboto ng mayorya.

Hindi rin dapat lumampas sa 60 araw ang pagsususpinde ng pribilehiyo ng writ of habeas corpus at ang pagsasailalim ng bansa sa martial law. Subalit maaaring palawigin ito ng Kongreso sa bilin ng Pangulo at kung kinakailangan ito para sa kapakanan ng mamamayan.

Maaari ring pag-aralan o pigilan ng Korte Suprema ang basehan ng pagpataw ng martial law. 

Sa kasalukuyan, ipinahayag ni Pangulong Duterte na maaari niyang isailalim ang buong bansa sa batas militar kung umabot ang banta ng terorismo sa Luzon at Visayas. – Halaw ni Hannah Mallorca/Rappler.com

Si Hannah Mallorca ay estudyante ng De La Salle University at intern sa Rappler.