MANILA, Pilipinas – Tuwing Agosto, ipinagdiriwang ng Filipinas ang kahalagahan ng wikang Filipino sa pang-araw-araw na pamumuhay at sa pag-unlad ng bayan.

Ngayong 2014, ang tema ng Buwan ng Wika ay “Filipino: Wika ng Pagkakaisa,” bilang pagkilala sa papel ng pambansang wika sa pagkakabuklod-buklod nating mga Filipino, pati na rin sa usaping pangkapayapaan.

Nasaan na tayo sa pagpapaunlad ng wikang nauunawaan at ginagamit ng lahat ng Filipino? Paano patuloy na maitataguyod ng bawat Filipino ang pambansang wika?

Panoorin ang aming panayam kay Virgilio Almario, tagapangulo ng Komisyon sa Wikang Filipino.

Bakit po “Filipino: Wika ng Pagkakaisa” ang tema ng Buwan ng Wika ngayong 2014?

Una, gusto naming gunitain na isa sa mga layunin nang iproklama ang pagkakaroon ng isang wikang pambansa batay sa katutubong wika ay ‘yung lunggati, ‘yung aspiration na itong wika na ito ay maging sagisag para magbuklod ang mga Filipino.

Ikalawa, kaya rin namin naisip ito: Noong isang taon, nagkaroon kami ng isang Summit Conference for Peace na ginawa namin sa Bukidnon. Dito, inimbita namin ang mga pangkating etniko.

Doon lumabas ang malaking problema ng mga lumad natin: Ang lahat daw kasi ng mga dokumento tungkol sa kapayapaan, tungkol sa kanilang kapakanan, nasa Ingles. Kahit daw ‘yung mga form lamang ng pag-register sa kanila ay nasa Ingles.

Kaya sabi nila, ang kanilang hiling, baka dapat – lalo ngayong nagkakaroon ng mga kasunduang pangkapayapaan sa Mindanao – eh baka dapat Filipino ang gamitin, sa halip na Ingles.

Iyong ganoong kahilingan, para sa amin, ay bahagi na rin ng diwa na hindi tayo nagkakaisa, kasi iyong ating wika ay, di ba, hindi magkamukha, hindi magkatulad?

Ano po ang estado ng wikang Filipino?

Kung ang pag-uusapan dito ay kung ito ba ay ginagamit ng mamamayan, natitiyak ko na ginagamit na ito ng halos lahat ng tao sa Filipinas, magmula sa Batanes hanggang sa Tawi-Tawi. Nalibot ko na ‘yung lahat halos ng pook sa Filipinas, at hindi ako kailanman gumamit ng Ingles. 

So, ang tawag sa lingustics nito ay lingua franca. Ibig sabihin, wika na ng bayan ang wikang Filipino. Kahit na isang Ilokano o Bisaya ang nagkatagpo, mag-uusap sila sa pamamagitan ng wikang Filipino.

Paano naman po pagdating sa mga bagong salita?

Ah, ‘yung mga bagong salita ay hindi masama iyon. Ang wika ay araw-araw dapat umuunlad at nagbabago, kaya kung may pumapasok na bagong salita, iyon ay palatandaan na aktibo at buhay ang wika.

Ang isang hindi maganda, kasi ang pangunahing atas ng 1987 Constitution ay payamanin ang wikang Filipino sa pamamagitan ng mga wikang katutubo ng Filipinas. Hindi masyadong nangyayari iyon. Ang higit na nangyayari, dahil sa dominante ang Ingles, mas pumapasok sa ating bokabularyo ang mga salitang mula sa Ingles.

Ang aming ngayong ginagawang reorientation ay kung paanong mapapalakas ang paglahok ng mga wikang katutubo sa Filipinas sa ating wikang pambansa.

Nasaan na po ang KWF sa pagpapaunlad ng wikang Filipino? 

Hindi naman kami ang magpapaunlad noon eh. Ang bayan ang gumagamit, ang nagpapaunlad, ng wikang Filipino. Ang ginagawa lang namin ay pangasiwaan ito.

Kung may nakakalimutan – katulad nga ng paglimot sa pagpapasok ng mga wikang katutubo – eh kailangang gumawa kami ng plano para magawa at mas maging aktibo ang mga wikang katutubo.

Paano po magagamit ng mas maraming Filipino ang ortograpiyang pambansa?

Matagal na namang may ortograpiya, pero hindi puspusan ang pagpapakalat. Pero ako, simula noong last year na ako ay maupo, iyon ang aming inayos, dahil mahalaga ang ortograpiyang pambansa para sa isang istandardisadong paggamit ng wika.

At ito namang istandardisasyong ito ay kailangan para sa tinatawag na intellectualization o cultivation ng national language. Hindi magaganap iyong mas mataas na yugto kapag hindi naging istandardisado ang wikang Filipino.

Paano po makakatulong ang ordinaryong Filipino sa pagpapaunlad ng wikang Filipino?

Ang una nilang maitutulong ay gamitin nila ito nang gamitin. Dahil sa pamamagitan ng paggamit sa wikang Filipino, mas naisasaloob nila ang diwa na naroon sa mga salita na nasa wikang Filipino.

At ikalawa, nagkakaroon sila ng consciousness kung paano ba payayamanin o kaya pauunlarin pa ang kanilang wikang ginagamit. Sila mismo ay magkakaroon ng consciousness, ng kamalayan, para iyong kanilang wikang ginagamit ay higit na maging episyente para sa kanilang pangangailangan. Kapag hindi nila kasi ginamit, eh hindi na nila makikita ‘yung pangangailangan.

Ano po ang paborito niyong salita sa Filipino?

Well, ang paborito kong salita ngayon ay “kultibasyon.” Bakit? Kasi, I think iyon ang aking next step para sa language planning.

Sang-ayon ka ba sa mga pahayag ni Ginoong Almario? Ibahagi ang iyong pananaw sa comments section sa ibaba. – Rappler.com