[EDITORIAL] Goodbye Duterte, hello Marcos

Nasa sangandaan na naman ang bansa sa napipintong pagbakante ni Rodrigo Duterte sa puwesto ng pagka-presidente at pag-upo ni Ferdinand Marcos Jr. Pero bago natin tawirin ang sangandaan, magbalik-tanaw tayo sa higanteng footprint na iniwan ni Duterte sa ating pulitika.

Sintingkad ng dugo sa kalye, pinakamatingkad ang centerpiece ng Duterte administration: ang giyera kontra droga. Sa dinami-dami ng bumulagta sa mga kalsada na tinatantiya ng mga human rights group na nasa 27,000, 4.42% lamang ang high-value targets. Walang dudang hindi ito nagtagumpay na burahin ang droga sa lansangan, pinataas lamang niya ang presyo ng shabu sa merkado at inilagay ang kontrol sa mas iilang dealer.

Pero ayon sa mga human rights activist, ang pinakamalaking dagok ng drug war ay sa kultura ng mga Pilipino. Ginawa ni Duterteng katanggap-tanggap ang karahasan at mass killings. Kitang-kita ito lalo na sa panahon ng pandemya kung saan ang naging sagot ay kamay na bakal ng militar at pulis.

Dagdag pa ni Carlos Conde ng Human Rights Watch, ngayon lang daw nademonize nang ganito ang human rights. Naging mabahong salita ang karapatang pantao, bagay na hindi nangyari kahit noong panahon ni Marcos. Isa pang bagay na lalong naging katanggap-tanggap at normal: ang political dynasties at warlords. Sabi ni Conde, “He made them, to the eyes of the people, more important.” 

Ngayong itinutulak ni ICC Prosecutor Karim Khan ang panunumbalik ng imbestigasyon (sa Davao City killings at sa mismong drug war) dahil sa tingin niyang walang makabuluhang imbestigasyong naganap sa mga patayan – ano ang gagawin ni Marcos Jr.? Pupusta ka bang ilalaglag niya si Digong, gayong bise presidente niya ang anak nitong si Sara at malalim ang utang na loob? 

Magpapaalam ba tayo sa giyera kontra droga ngayong nandito na si Marcos Jr.?

Ang pangalawang footprint: ang pagnonormalisa at paggawang katanggap-tanggap ng misogyny: pinabaril niya sa ari ang mga amasonang rebelde, nagbiro siya tungkol sa pangre-rape ng isang misyonaryong madre, sinipulan niya ang isang reporter, hayok niyang hinalikan ang isang Pilipinang overseas Filipino worker sa publiko, at ikinuwento niya ang estado ng kanyang ari sa mga nasa entablado.

Ang pangatlong footprint: dahil kay Duterte, naging institusyonal ang disinformation, at ipinatag niya ang landas sa pagbabalik ng mga Marcos sa Malacañang.

Tinawag ni UP assistant professor Fatima Gaw na “godfather” o ninong ng mga Marcos si Duterte pagdating sa disinformation. Sa back end, sinakyan ni Marcos ang ecosystem ng kasinungalingan na binuo ni Duterte gamit ang resources ng gobyerno. Sa harap naman ng publiko, ipinakita ni Duterte na sila’y magkaalyado sa pamamagitan ng pagpapalibing sa labi ng nakatatandang Marcos sa Libingan ng mga Bayani.

Kakambal din ng disinformation ang pagpe-persecute ni Duterte sa independent media tulad ng ABS-CBN at Rappler. Kung walang tagapagbalita, walang bad news.

Pang-apat na footprint: ang pag-we-weaponize ng batas upang durugin ang mga kalaban at kritiko, kung saan naging krusyal ang papel ng Korte Suprema na kumunsinti rito. Ayon sa 1987 Constitution framer na si Christian Monsod, ang Korte Suprema raw ay “nag-abdicate ng kapangyarihang ibinigay ng Konstitusyon.” Sinabi naman ni Senior Associate Justice Marvic Leonen na SC ang “nagbigay ngipin sa otoritaryanismo.” Landmark sa abdication ng SC ang pagpapalusot sa anti-terrorism bill bilang katanggap-tanggap na batas sa kabila ng pagkuwestiyon dito sa harap ng Kataas-taasang Hukuman.

Impunity, bang-bang governance, misogyny, disinformation, weaponization of the law, pagbubusal sa malayang mamamahayag, at pagpapasawalang-bahala sa rule of law. Mukhang imortal na ang pangalan ni Duterte sa kasaysayan sa imoralidad nito.

At ang tanong: babaguhin ba ni Marcos ang kalakarang ito? O i-ma-manage lang niya ang imahe niya? Babaliktarin ba niya ang nakalalasong pamanang ito?

Ibabalik ba niya ang demokrasya, palalakasin ang mga institusyon, ipagbabawal ang pagyurak sa karapatang pantao, babaklasin ang kultura ng impunity, at ititigil ang atake sa independent media?

Malalaman natin ang tiyak na sagot diyan sa mga susunod na buwan, pero puwede na tayong magsimula sa “educated guess.”

Sa pagba-babay natin kay Duterte, at paghe-hello natin kay Marcos, isang bagay ang matingkad: tila mananatili ang pundamental na mga problema. Sa kabila ng mga inaasahang pagbabago, matindi ang takot namin, everything will remain the same. – Rappler.com