Noong Oktubre 18, pinangunahan ko ang isang fact-checking webinar na isa sa mga pinakamalaking proyektong inilunsad ko sa aking propesyon bilang community journalist. 

Ang webinar ay pinamagatang Maging Fact-Check Champion na naglalayong lumikom ng mga indibidwal na handang maging kampeon ng katotohanan upang tapatan at labanan ang troll army na nagpapakalat ng disinformation.

Nagsilbing inspirasyon sa akin ang pag-aaral nina Jonathan Ong at Jason Cabañes na nailimbag sa International Journal of Communication. Ayon sa kanila, tunay ngang nangalap ng mga troll farm ang ilang politiko noong nakaraang halalan noong 2016 para magpalaganap ng disinformation sa social media upang isulong ang kanilang pansariling agenda at siraan ang kanilang mga oposisyon.

Naniniwala ako na dapat ay gumagawa tayo ng mga aktibong hakbang upang tapatan ang troll army nila nang sa gayon ay maramdaman naman nila ang balanse ng kapangyarihan – na hindi natin pinahihintulutan ang pagbaluktot ng katotohanan.

Ngayong darating na halalan sa 2022, mas handa na tayo at sisiguraduhin ng mga Fact-Check Champion na hindi na uubra ang taktika nila.

Sa piyesa kong ito, tatalakayin ko ang tatlong kahulugan ng pagiging isang Fact-Check Champion.

Fact-checking bilang pagkampeon sa katotohanan

Minsan akala ng iba ang mga opinyong politikal nila ay sariling kanila, dinikta ng sarili nilang kalooban. Ngunit sa katunayan ay ito ay ibinaon lamang sa kanilang mentalidad ng mga pwersang gahaman sa kapangyarihan. Ito ang pakay ng mga orihinal na mga troll na mga bayarang mga tao at influencer – ang paulit-ulitin ang isang kasinungalingan hangga’t turingin na itong katotohanan ng maraming tao. 

Ngunit ngayon, bagaman meron pa ring mga troll, mapapansing mga ordinaryong tao na ang kusang nagpapakalat ng maling impormasyon. Tila nawala na ang abilidad nilang mag-isip ng kritikal. Hindi na nila kinekwestyon kung ang mga motibo ng mga pambato nilang politiko ay tama pa o mali.

Kaya ito ang isa sa mga tungkulin ng isa fact-checker – ang imulat ang diwa ng mga mamamayan upang makita nila ang katotohanan. Bilang mga mamamahayag, ang mga fact-checker rin ay may tungkuling maging political watchdog ng lipunan. Gampanin nila ang siguraduhin tinutupad ng mga opisyal ng gobyerno ang kanilang mga plataporma at walang bahid ng korapsyong ang gobyerno.

Fact-checking bilang isang komunidad

Sa panahon ngayon, hindi na lang sapat ang nagpo-post ka sa social media ng mga opinyon mo na tanging ang mga kapwa mo lang ding “woke” ang nakakakita. Kung sino man ang pinatatamaan mo, hindi na nila yan nakikita dahil in-unfriend ka na nila. Kaya napakahalaga sa laban kontra disinformation ang paglabas sa ating mga echo chamber.

Ang plataporma na binibigay ng mainstream media kagaya ng Rappler ay neutral ground kung saan maaaring makipagtalastasan ang mga tao maging anupaman ang kanilang ideolohiya. Pagpapatunay dito ang polarized na mga opinyon sa comment section ng mga post ng media kung saan makikita ang pagsasalpukan ng iba’t-ibang panig.

Nakakalungkot at nakakasakit man sa ulo na makakita ng mga negatibong komento o reaction, pero isa itong pagpapatunay na nakakarating ang fact-checks natin sa mga taong dapat makakita nito at hindi lang sa kanya-kanya natin mga kaanib.

Maraming tao rin ay natatakot na ipahayag ang kanilang mga opinyon sa social media dahil ayaw nilang madumog  at makatikim ng masasakit na salita mula sa mga troll o sa sarili nilang mga kaibigan o kamag-anak. 

Kaya napakahalagang pag-igtingin ng mga fact-checker ang kanilang pagsasamahan para mapalawig ang kanilang boses. Dapat nilang maunwaang hindi sila nag-iisa at marami mga taong handang tumulong upang manindigan para sa katotohanan. 

Tunay na hindi lahat ay may panahong magsulat ng fact-check articles o mag-organisa ng mga fact-checking webinars. Ngunit marami pang puwedeng maging ambag sa laban kontra disinformation.

Ang Rappler ay may Fact-checking in the Philippines na Facebook group, isang ligtas na espasyo kung saan maaari ipaskil ang mga kahina-hinalang mga post sa social media para mai-fact-check ito ng iba. Napakalaking ambag na ng simpleng pagmamatyag lang at pag-aalerto sa fact-checking community ng mga kumakalat na disinformation.

Fact-checking bilang pagkilos ng komunidad

Ang mga community journalist ay nagsisilbing tulay sa pagitan ng mainstream media at ng mga komunidad. Kaya napakahalaga na pagtibayin ang kanilang pakikipagtulungan. 

Dahil kabilang rin sila sa komunidad na pinagsisilbihan nila, ang mga community journalist ang nakakaalam ng pulso ng mga nasasakupan nila. Alam nila ang realidad sa kanayunan dahil direkta nilang nararanasan ang mga kondisyon at nakakasalamuha ang mga mamamayan doon.

Isa sa mga nagustuhan ko sa Rappler ay may civic engagement arm sila, ang MovePH, na kinikilala ang aktibong gampanin ng mga komunidad sa pagpapanatili ng malayang pamamahayag. Kaya hinihikayat namin ang mga community journalist na makipag tulungan sa Rappler upang maibaba ang adbokasiya nila sa grassroots at maiparating ito sa iba’t-ibang mga komunidad sa bansa. – Rappler.com

Si Miguel Victor Durian ay isang volunteer ng fact-checking mentorship program ng Rappler at mananaliksik ng College of Development Communication ng University of the Philippines Los Baños.