MANILA, Philippines – Sa ilalim ng Saligang Batas ng Filipinas, maaaring ihalal ang sinumang Filipino maging mahirap o mayaman. 

Kinilala ito sa kasong Chavez v. Commission on Elections (Comelec), kung saan sinabi ng Korte Suprema na “[equal] opportunity to proffer oneself for public office, without regard to the level of financial resources one may have at his disposal, is indeed of vital interest to the public. The State has the duty to enact and implement rules to safeguard this interest.”

(Ang pantay na pagkakataon na magsilbi, anuman ang pinansiyal na kakayahan, ay mahalaga sa interes ng publiko. Tungkulin ng estado na ipatupad ito.)

Dahil dito, pinapayagan ng batas na tumanggap ng mga kontribusyon ang mga kandidato upang bigyan ng pagkakataon ang mga tao na hindi galing sa dinastiya, halimbawa, o kaya’y walang makinarya ng partido.

Ano-ano ang uri ng kontribusyon sa kampanya?

May dalawang uri ng kontribusyon: pera at in-kind.

Maituturing na in-kind na kontribusyon ang kahit anong ibinibigay na hindi pera. Maaaring ito ay campaign paraphernalia, serbisyo sa kampanya o rally, at iba pa. 

Sa layunin ng artikulong ito, ang itinuturing na kontribusyon ay pondo, mga bagay, at serbisyo na ibinigay o opisyal na pinaraan sa campaign team ng kandidato at partido. Ang mga ganitong tulong ay tinatapatan ng halaga, na idedeklara ng kandidato at partido pagkatapos ng eleksiyon. Kukuwentahin ang mga ito, at hindi dapat lumampas sa halagang pinapayagan ng batas na gastusin ng kandidato.

Ang mga tinatawag na “ambag” ng volunteers – mga bagay at aktibidades na ginastusan nila para sa sinusuportahang kandidato ngunit hindi pinaraan sa campaign organization – ay hindi kailangang ideklara ng kandidato o partido sa report ng mga kontribusyon, ayon sa election lawyer na si Emil Marañon, na nagpapayo sa Robredo People’s Council ng ilang lokalidad.

Ano-ano ang dokumentong kailangan kapag magbibigay o tatanggap ng campaign contribution?

Dalawa ang dokumento na may kinalaman sa mga kontribusyon sa kampanya. Ang mga ito ay ang Statement of Contributions and Expenditures (SOCE) at ang Report of Contributions (ROC).

Lahat ng kontribusyon, maging pera o in-kind, ay kailangang ideklara ng kandidato sa kaniyang SOCE, na isusumite sa Comelec 30 na araw pagkatapos ng araw ng halalan.

Ang donor at kandidato ay kapuwa obligadong gumawa ng ROC. Partikular, ayon sa Rule 5, Section 1, ng Comelec Resolution No. 9991, ang bawat taong magbibigay ng kontribusyon ay obligadong maghain ng ROC, ngunit ang kandidato o partido na tumanggap nitong kontribusyon ay pinapayagan din na magsumite ng ROC sa halip ng kanilang donor.

Ano ang mga kontribusyon na dapat ideklara bilang election expense ng kandidato?

Lahat ng kontribusyon ay kailangang ideklara ng kandidato sa kanilang SOCE. Kung in-kind ang kontribusyon, obligado ang kandidato na bigyan ito ng fair market value. Inilalagay sa SOCE ang assessed value ng mga in-kind na kontribusyon.

Itinuturing na kontribusyon ang iyong ibinigay kapag dumadaan ito sa kandidato, dahil ang kandidato ang magpapasya kung saan niya ilalaan ang iyong donasyon. 

Pinapatawan ba ng donor’s tax ang campaign contribution?

Hindi pinapatawan ng donor’s tax ang mga campaign contribution basta ito ay dumaan sa tamang proseso. 

Ayon sa Rule 5, Section 4, ng Comelec Resolution No. 9991, “Any contribution in cash or in kind to any candidate or party for campaign purposes, duly reported to the Commission, shall not be subject to the payment of donors’ tax.”

Kapag hindi ito inireport sa SOCE at hindi nagawan ng ROC ang kontribusyon, mawawalan ito ng kabuluhan (invalid donation) at papatawan na ng donor’s tax.

Pansinin na sa ilalim ng batas ay may limitasyon ang maaaring gastusin ng kandidato at partido sa kampanya, ngunit walang nakatakdang hangganan kung magkano ang maaari nilang tanggapin na kontribusyon. Dahil dito, madaling abusuhin ang patakaran na ito. Halimbawa, maaaring gamitin ng isang politiko ang kandidatura para kumita ng personal na pera – tatanggap lamang ito ng higit sa maaaring niyang gastusin, at hindi ito obligadong isauli ang sobrang kontribusyon.

Suhestiyon ni Attorney Marañon, dapat pagbayarin ng donor’s tax ang kandidato, upang maiwasan ang pag-abuso sa batas na ito. – Rappler.com

Batay sa Ask Your Election Lawyer: Ano ang ambag mo? na ipinalabas noong Abril 18, 2022.