HINDI TOTOO: Matagumpay ang ‘anti-typhoon missile’ ni Marcos

Buod

• Ang sabi-sabi: Noong panahon ni dating pangulong Ferdinand Marcos, nakabuo na ang Filipinas ng “missile system,” na tinatawag na “Rain Weather Stimulation and Modernization Program.” Ang naturang rocket ay may “silver iodide” na napatunayan nang nakapagpapahina ng bagyo. 
• Marka: HINDI TOTOO
• Ang katotohanan: Bagama’t bumuo si Marcos ng komite para sa “typhoon moderation,” hindi totoong umusad at nagtagumpay itong “anti-typhoon missile.” Ang sinasabing “silver iodide” na ginamit para sa “rocket” laban sa bagyo ay napatunayan nang palpak sa mga isinagawang pag-aaral ng mga siyentista.
• Bakit kailangang i-fact-check: Marami nang nagsulputang pahina at paskil sa Facebook na nagpapakalat ng naturang kasinungalingan.

Mga detalye

Sa ilang magkakahawig na paskil sa Facebook, iginiit na nakabuo na ng “missile system,” na tinawag na “Rain Weather Stimulation and Modernization Program,” ang yumaong diktador na si Ferdinand Marcos noong 1973. Anila, mayroon itong “silver iodide” na napatunayan nang nakapagpapahina ng bagyo. 

Ayon sa ilang Facebook post, “Many test fires were tried in the Pacific Ocean and was (sic) considered successful. After having delivered the rocket with silver iodide, the typhoon broke into small groups and the wind and rainfall level was reduced.”

(Maraming beses nang nagpakawala ng missile sa Pacific Ocean at naging matagumpay ang pagsubok na ito. Matapos ipadala ang rocket na may silver iodide, lumiit ang bagyo at humina ang nibel ng hangin at pagpatak ng ulan.)

Hindi totoo ang sabi-sabing ito.

Hindi napatunayan na nakapagpapahina ng bagyo ang silver iodide. Matapos ang ilang dekadang pananaliksik ng gobyerno ng Estados Unidos, naging palpak ang proyekto ng paggamit sa silver iodide sa pagpapahina ng bagyo, kung kaya’t inabandona nila ang eksperimentasyon na ito.

Sa pag-aaral ng mga siyentista, nakita nilang hindi mapagkakatiwalaan ang paggamit ng silver iodide, o “cloud seeding,” sa pagtukoy kung humihina nga ba talaga ang bagyo. Lumalaki at humihina ang bagyo nang kusa, kung kaya’t mahirap malaman kung dulot nga ba ito ng ginawang eksperimentasyon ng mga siyentista. 

Hindi rin “Rain Weather Stimulation and Modernization Program” kung hindi “Typhoon Moderation Research and Development Council (TMRDC)” ang binuo nina Marcos sa bisa ng Presidential Decree No. 1149, s. 1977. – Rochel Ellen Bernido/Rappler.com 

Kung may nakikita kang kahina-hinalang Facebook pages, groups, accounts, websites, artikulo, o mga larawan sa iyong network, i-send ang mga ito sa factcheck@rappler.com. Maaari ring magsumite ng mga sabi-sabi sa #FactsFirstPH tipline. Ipadala lang ang mga ito bilang message sa Facebook ng Rappler, bilang direct message sa Twitter ng Newsbreak, o bilang message sa aming Viber fact check chatbot. Sa bawat fact check, labanan natin ang pagkalat ng mali o mapanlinlang na impormasyon.