Ngayong linggo, ginunita natin ang kapanganakan ni Andres Bonifacio, na kilala sa kanyang taglay na katapangan. Lahat naman ng bayani natin ay matapang sa sarili nilang paraan, pero kapag nabanggit ang salitang “tapang,” hindi ba’t si Bonifacio talaga unang pangalan na sumasagi sa isip natin? Hindi sya nagpatinag sa peligro – at takot na rin siguro – nang binuo niya ang kilusan para pamunuan ang mga Katipunero sa paglaban sa mananakop.

Sa mga panahong ito, ang sarap sabihin kay Ginoong Bonifacio, pahingi naman po sana ng kaunting tapang. Sa lahat ng hinaharap nating hamon bilang bansa, lipunan, at indibidwal, at sa gitna ng samu’t saring bagay na nakakapanghina ng loob sa ating bayan, parang napakadali na lang ibaba ang ating depensa at makisunod na lang sa agos. Nakakatuksong isipin na gagaan ang buhay kung magkakanya-kanya na lang tayo ng pinagkakaabalahan – wala nang masyadong pakialam sa mga mas malawak na isyu, at sa ibang tao maliban sa ating pamilya at kaibigan. Nakakapanlumo kasi kung minsan na pagkatapos nating ipaglaban nang buong-buo ang ating paniniwala, ang kinalabasan ng mga bagay-bagay ay hindi pa rin ayon sa ating kagustuhan. At hindi nga ba’t habang nagkakaedad ay magandang bawasan na lang ang mga bagay na nakakapagbigay sa atin ng alalahanin? 

Pero sa huli, mapapaisip ka rin: ano ang saysay ng buhay na nakatuon lang sa maliit mong daigdig, at may kinalaman lang sa iilang taong importante at malapit sa iyo? Bakit ka pa naririto at nabigyan ng galing at talino kung wala ka naman palang ibang paggagamitan nito bukod sa sarili mong pakinabang?

Subalit hindi tulad ng panahon ni Bonifacio kung saan ang pagiging matapang ay karaniwang naipapakita sa tahasang pagbangga sa mananakop, ang mga kasalukuyang hamon sa atin ay nangangailangan ng iba’t ibang kulay at hugis ng pagiging matapang. 

Kailangan, halimbawa, ng tapang para mapakinggan ang pananaw ng iba, hindi man tayo magkatulad ng paniniwala. Nasanay na tayo sa ating mga echo chambers – ang daling makalimutan na ang mga kaibigan natin sa Facebook ay hindi kumakatawan sa kabuuan ng mga Pilipino, at ang nakikita nating mga sentimyento nila, na malamang ay hawig sa sentimyento natin dahil nga magkakaibigan tayo, ay hindi kumakatawan sa pananaw ng iba pa. Nakakatakot malaman na maraming iba ang paniniwala kaysa atin, gayong kumbinsido tayong tayo ang mas tama at mas nakakaintindi. 

Pero hindi pa rin tayo dapat manahimik sa harap ng kamalian. Kailangan natin ng tapang na sitahin ang mga may pananagutan. Kasali na dito ang lakas ng loob na magsalita para sa mga walang tinig at binawian ng tinig. Tayong may kakayanan at may pagkakataong magsalita ay dapat maging instrumento ng katarungan. 

At kung anong taas ng pamantayan natin sa pagtingin sa ating kapwa, lalo na iyong mga nakaupo sa pwesto sa pamahalaan, syang taas din sana ng pamantayan sa ating sarili. Huwag tayong matakot na tumingin papaloob at suriin ang ating salita at gawa, o kakulangan ng salita at gawa. At, kung may makita tayong pagkakamali, kailangan din ng tapang na aminin at angkinin ito. Wala namang taong perpekto. Ang mahalaga, alam nating nagkamali tayo at patuloy tayong nagsisikap na mapabuti ang ating sarili. 

Ito rin ang mga araw na, dahil uso ang maging maangas at maingay sa paghahayag ng mga pananaw, napakadaling madala sa emosyon, pumatol at makisali sa ingay, o tuluyan na lang sumuko o tumahimik. Pero mayroong paraang nasa gitna ng dalawang ito – ang maging mabait at mahinahon, habang nananatiling matatag at makatotohanan. Hindi naghahari ang mga astig; naghahari-harian lang. Sa huli, mamamayani ang kalmado at matalinong diskurso.

Kailangan rin natin ng tapang na patuloy na magmahal, kahit mas madali na lang sumuko, at ipagpatuloy ang pagmamahal lalo na sa mga panahong ang hirap makahanap ng dahilan para maging mapagmahal. Hindi patas ang sistema, maraming opisyal ng gobyerno ang lasing sa kapangyarihan at lango sa pagkaganid, at nakakapanghina ang hindi pagkakapantay-pantay dito sa ating bayan. Ang pagmamahal ay isang desisyong araw-araw nating ginagawa, kahit alam natin na araw-araw din ay may pagkakataon tayong biguin ng ating minamahal. 

Pinakamahirap humanap ng tapang para umasa. 

Ilang beses na ba natin nasabing ganito na talaga ang estado nating mga Pilipino, na hindi na tayo magbabago, na paulit-ulit nating ihinahalal ang mga hindi karapat-dapat na mamuno sa atin? Malamang sa hindi, tama nga ito – pero ang mas mahalaga, mayroon din tayong pagkakataon na itama ito. Hindi ngayon o sa susunod na taon, pero habang mas maraming kabataang Pilipino ang namumulat at nabibigyan ng tamang ideya kung paano dapat magsilbi sa bayan para mapagyabong ang buhay ng karamihan, mas lumalaki ang posibilidad na isang araw, magigising din tayo. Matututo rin tayong maging mapanuri at mag-isip para sa sarili sa halip na tumanggap lang ng mga salitang itinulak lang ng iba. 

Hindi lahat ng tapang ay nasusukat sa dahas, lakas ng boses, kagaspangan ng wika, o angas ng pagrereklamo. Hindi rin ibig sabihin ng pagiging matapang ay wala nang nadaramang takot. Tunay na nakakatakot ang posibilidad na may masagasaan tayong makapangyarihang tao, ang usigin at saktan dahil sa ating pinaniniwalaan, at makasaksi ng kawalan ng hustisya at paglabag sa karapatan ng iba. Pero tuloy tayo, sa kabila ng takot, o minsan dahil sa takot, dahil mas nangingibabaw ang pag-ibig – ayon nga kay Ginoong Bonifacio, pag-ibig sa tinubuang lupa. – Rappler.com

Nagtuturo sa Departamento ng Peryodismo sa College of Mass Communication-UP Diliman si Adelle Chua. Labinlimang taon siyang naging opinion writer at editor ng Manila Standard. Matatagpuan ang kanyang mga naisulat sa www.adellechua.com.