[EDITORIAL] Endgame ang climate change

Nagsimula na sa Pacific ang El Niño at direktang resulta nito ang “below normal rainfall.” Tataas ang temperatura sa Pilipinas at mga bansa sa rehiyon, at makaaapekto ito sa antas ng tubig, agrikultura, enerhiya, kalusugan, at public safety. Malamang, lalala ang food insecurity. 

Nitong nakalipas na buwan ng Hunyo, naranasan ng Pilipinas at ng buong mundo ang pinakamainit na araw sa kasaysayan, tinalo PA ang record na init noong 2019.

Nakausap ng Rappler ang mga residente ng Pamarawan sa Malolos, Bulacan na classic case ng epekto ng climate change. Halos permanenteng nakalubog sa tubig ang mga bahay, abot tuhod ang baha – na tila nasa isang alien waterworld.

Sabi ng mga eksperto sa UP Marine Science Institute, tatlong beses nang mas mabilis ang pagtaas ng lebel ng dagat natin kumpara sa global average. 7-10 centimeters kada dekada kasi ang itinataas ng katubigan natin. Sabi pa ng mga siyentipiko, sa nakalipas na 65 taon, mas tumindi ang tropical cyclones sa bansa.

Sabi ng mangingisda sa Pamarawan na si Mang Benny, nagbago na ang karagatan. “Matulin” na raw ngayon ang pagtaas ng tubig, hindi tulad noong araw na banayad.

Nakadagdag pa sa pasang krus nila ang konstruksiyon ng paliparan sa Bulacan na sumira ng mangroves na nagsisilbing nursery ng mga isda.

Tulad ng pagong na inilagay sa tubig na unti-unting umiinit, marami sa atin ay hindi alintana ang climate change dahil hindi kagyat ang epekto nito sa ating buhay, lalo na tayo sa kalunsuran.

Matindi at urgent ang banta ng climate change sa mga Pilipino, at kailangan ng malinaw na commitment mula sa ating elected officials na kikilos sila upang maibsan ito, hindi lang lip service tuwing State of the Nation Address o sa harap ng United Nations General Assembly.

Sa antas ng ecology, sinisira ng climate change ang mga natural resources na bumubuhay sa atin. Sa antas ng social systems, sinisira nito ang mga komunidad tulad ng Pamarawan, lumilikha ng migration na nagpapahirap sa ibang komunidad, nagpapataas ng economic losses, lumalala ang gutom at bumababa ang kalidad ng kalusugan.

Nananatiling pinakamalaking krisis ngayong siglo ang climate change – sa kabila ng iba pang krisis na kihakaharap natin sa buhay pulitika at panlipunan.

Kailangan ding mabanggit ang climate injustice na kinakaharap ng mga taga-Global South. Pinakamalaking polluter ng planeta sa kasaysayan ang Estados Unidos pero mas kayang i-mitigate nito at ng iba pang mayayaman at industrialized na bansang pangunahing greenhouse gas emitter ang pananalanta ng climate change. Samantala, sapul ng pinakamalulupit na epekto nito ang mga mahihirap na bansa.

Ang maliliit na bansa ang bulnerable sa mas matinding kahirapan, internal displacement, bangayan dahil sa papaliit na resources, at tumitinding di-pagkakapantay-pantay. Kaya’t ito rin ang pinakamalaking moral dilemma ng mga nasa First World.

Sabi ng mga eksperto, hindi lang nag-aabang sa atin ang isang catastrophe sa kinabukasan – narito na ang catastrophe na ito. 

Sabi ni UN Secretary-General António Guterres matapos ang IPCC report noong 2021, katunayan daw ito ng “failed climate leadership.” Sabi pa niya, ang “biggest polluters are guilty of arson of our only home.” Arson. Pagsunog ng tahanan o istruktura. ‘Yan ang kasalanan ng sangkatauhan na tila bulag, pipi, at bingi sa katotohanang nalalapit na ang katapusan ng mundo.

Kailangan ng planeta ng gawa hindi puro dada. Kailangan nating magising na abot-tanaw na ang katapusan ng nag-iisa nating tahanan. Climate change is not negotiable. Endgame na ito – wala nang pangalawang pagkakataon. – Rappler.com