[EDITORIAL] Shining the light on the Transpac mess in DepEd

Noong December 1, naglabas ng panibagong investigative report ang Rappler tungkol sa pangho-hostage ng logistics firm na Transpac ng learning materials ng Department of Education (DepEd).

Isa lang ito sa mahabang saga ng Transpac at DepEd na sinundan ng mga reporter ng Rappler na si Bonz Magsambol at Ryan Macasero.

Ilang hearing din ng mga lehislador ang inilunsad bilang follow-up sa Transpac mess. Nagsampa rin ng kaso ang DepEd laban sa Transpac.

Pero hindi nagtagal, nasundan ito ng magandang balita – ni-release na ng Transpac ang DepEd learning materials na umaabot ng tumataginting na tatlong bilyong piso. 

Imagine, dumaan na sa napakahabang proseso ng procurement sa gobyerno, idedeliver na lang, naunsiyame pa? At take note, dapat ay learning aid ito noon pang pandemya.

Ayon nga sa report ni Bonz Magsambol, tila nabubulok na ang ibang mga gamit dahil mga kemikal iyon para sa science experiments na may expiration date.

Ang kontratang magdeliver ay nilagdaan ng dating administrasyon ni Liling Briones. Minana na lang ni Vice President at DepEd Secretary Sara Duterte ang sakit ng ulo. Pero hindi nangangahulugang absuwelto ang kasalukuyang kalihim.

Maraming tanong na sumusulpot sa Transpac delivery mess.

Una, bakit hindi kaagad nasalo ng administrasyon ni Sara Duterte ang problema? Excuse ba talaga na “lost in transition,” sa termino ni Briones, gayong appointee si Briones ng tatay ni Sara na si dating president Rodrigo Duterte?

Pangalawa, bakit walang nagawa ang DepEd nang nakarating sa kanila ang balitang ibinenta sa merkado ng Transpac o ng mga kinontrata nito ang mga laptop para mabawi ang puhunan? (BASAHIN: Negligence, corruption lead to fire sale of DepEd laptops)

Sa obserbasyon ng Rappler, “moved too slowly” o naging makupad ang DepEd sa pagpigil sa firesale ng mga laptop. Tila kailangan ulitin ang tanong: dagdag na pruweba ba ito na incompetent ang DepEd?

Pangatlo, bakit isang “small entity” ang nakakopo ng multimilyong pisong kontrata – isang kompanyang walang malalim na pitaka upang matiis ang mahabang hintayan ng bayaran sa gobyerno? Bakit nito naungusan ang ibang bidders tulad ng MetroPac (isang logistics company sa ilalim ng Metro Pacific Group ni Manny Pangilinan) at OSLI (isang kompanya sa ilalim ng Magsaysay Shipping Lines)? (BASAHIN: Tiny logistics firm bags P667-million DepEd deal – and fails to deliver)

Ganito ba ka-helpless ang DepEd na matutukan ang isang proyektong nakadagdag sana sa pag-ibsan ng learning crisis sa bansa?

Dapat talaga tayong matuwa na hindi natuloy ang confidential funds na hinihingi ng DepEd sa budget nito. Kung ang isang simpleng kontrata, nagkaloko-loko, papaano pa kaya iha-handle ng DepEd ang pondong walang transparency?

Nagtataka pa ba tayo na ang Pilipinas ay isa sa mga bansang kulelat sa math, science, at reading sa global student assessment score ng 2022 Programme for International Student Assessment (PISA) at nahuhuli nang lima hanggang anim na taon ang educational system natin kumpara sa international average?

Nagtataka ba tayo na may learning poverty sa Pilipinas?

Pero may iba pang pinatunayan ang Transpac mess: ito’y ang kapangyarihan ng good journalism na maging tagapagtulak ng pagbabago. 

Kung hindi natin ganap na ma-gets ang ibig sabihin ng “shine the light” – ito na ‘yan. Tulad nga ng sinasabi ng isang international newsroom: democracy dies in darkness.

Mahalagang mabigyan ng access ang mga mamamahayag sa mga dokumento tulad ng SALN (o Statement of Assets, Liabilities, and Net Worth), mga kontrata, at disbursement ng pera ng bayan. 

Mas nagbe-behave ang mga tao, mapa-private o public sector, kapag may nakatutok na spotlight sa kanila. Suportahan natin ang malaya at mabuting pamamahayag.

Sabi nga ni Glenda Gloria, executive editor ng Rappler, habang mahalaga ang “courage as a first step,’ kailangan din ng journalists ng suporta ng mga taong naniniwala sa papel ng independent media sa pag-temper ng “power and greed.” #Shine the light #Support good journalism. – Rappler.com