HINDI TOTOO: Si Ferdinand Marcos ang nagpatayo ng Philippine General Hospital

Buod

• Ang sabi-sabi: Ipinatayo ang Philippine General Hospital (PGH) noong panahon ng diktadura ni Ferdinand Marcos.
• Marka: HINDI TOTOO
• Ang katotohanan: Ipinatayo ng Philippine Commission noong panahon ng mga Amerikano ang PGH. Binuksan ito noong 1910, o halos 55 na taon bago naging presidente si Marcos. 
• Bakit kailangang i-fact-check: Mula 2020, kumakalat ang post sa Facebook na naglalaman ng sabi-sabing ito. Nang isulat ang fact check ito, mayroon nang mahigit 424,000 na reaksiyon, 44,000 na komento, at 477,000 na share ang post na naglalaman ng sabi-sabing ito.

Mga detalye 

Mula Abril 11, 2020, kumakalat ang isang post na naglalaman ng ilang sabi-sabi tungkol sa panahon ng diktadura ni Ferdinand Marcos. 

Nakasulat sa post ang sumusunod na pahayag: “President Ferdinand Marcos declares Martial Law. First Lady Imelda Marcos stand behind him Did You know That Martial Law Made all of This.” 

(Idineklara ni Pangulong Ferdinand Marcos ang Martial Law. Sinuportahan siya ni First Lady Imelda Marcos. Alam mo ba na ginawa ang lahat na ito noong Martial Law?) 

Nakalista sa post na ito ang mga umano’y ipinatayong impraestruktura ni Marcos, at kasama rito ang mga paaralan, ospital, tulay, at iba pa. 

Ayon sa post na ito, ipinatayo ni Marcos ang Philippine General Hospital (PGH).

Nang isulat ang fact check ito, mayroon nang mahigit 424,000 na reaksiyon, 44,000 na komento, at 477,000 na share ang post na naglalaman ng sabi-sabing ito. Kumalat ulit ito kamakailan at ipinadala ulit sa Rappler upang ma-fact-check. 

Hindi totoo ang sabi-sabing ito. 

Ayon sa opisyal na website ng PGH, ipinatayo ng Philippine Commission ang ospital noong panahon ng pagsakop ng mga Amerikano sa Pilipinas. Ang Philippine Commission ay binubuo ng mga Amerikanong opisyal na itinalagang mamuno sa Pilipinas mula 1899.

Noong 1907, ipinasa ng Philippine Commission ang Act 1688, na nag-aproba ng paggawa ng ospital sa Maynila. 

Nakalagay sa website ng PGH ang sumusunod na pahayag: “PGH opened its door to the public on September 1, 1910, during the administration of Hon. Dean C. Worcester as Secretary of the Interior and Dr. Victor G. Heiser as Director of Health.”

(Binuksan ng PGH ang kanyang pintuan sa publiko noong Setyembre 1, 1910, sa ilalim ng administrasyon ni Hon. Dean C. Worcester na Kalihim ng Interyor at si Doktor Victor G. Heiser bilang Direktor ng Kalusugan.) 

Opisyal na nagbukas ang PGH noong Setyembre 2, 1910, o pitong taon bago pa ipinanganak si Marcos noong 1917, at halos 55 na taon bago siya umupo bilang pangulo. (BASAHIN: Marcos Imbento, Bistado: Proyektong ginastusan, walang pakinabang) 

Marami nang naisulat na fact check ang Rappler tungkol sa mga Marcos. 

Basahin ang iba pang artikulo gawa ng Rappler tungkol sa mga impraestruktura at ekonomiya sa ilalim ni Marcos: 

• FALSE: No gov’t funds spent building Imelda Marcos’ pet infrastructure projects
• BNPP: Not about nuclear; it’s about trust and accountability
• [ANALYSIS] How the Marcos-World Bank partnership brought PH economy to its knees
• HINDI TOTOO: Ang Bataan Nuclear Power Plant ang unang nuclear power plant sa Asya
• MISLEADING: Bataan Nuclear Power Plant ‘wasted by Cory Aquino’
• Marcos years marked ‘golden age’ of PH economy? Look at the data
• Were it not for Marcos, Filipinos today would have been richer
• FALSE: PH economy got worse after Marcos was ousted
• BREAKDOWN: P174B recovered from Marcos loot, P125B more to get

– Sofia Guanzon/Rappler.com

Kung may nakikita kang kahina-hinalang Facebook pages, groups, accounts, websites, artikulo, o mga larawan sa iyong network, i-send ang mga ito sa factcheck@rappler.com. Maaari ring magsumite ng mga sabi-sabi sa #FactsFirstPH tipline. Ipadala lang ang mga ito bilang message sa Facebook ng Rappler, bilang direct message sa Twitter ng Newsbreak, o bilang message sa aming Viber fact check chatbot. Sa bawat fact check, labanan natin ang pagkalat ng mali o mapanlinlang na impormasyon.