[EDITORIAL] Magic confidential funds – now you see it, now you don’t

Kung pakikinggan mo ang mga pinuno ng mga ahensiya at kanilang mga tagapagtanggol, aakalain mong hindi aandar ang gobyerno kung walang confidential funds.

Pero sabi ni Albay Representative Edcel Lagman, mabubuhay daw ang Pilipinas nang walang confidential funds at makakapag-operate sa limitadong intelligence funds.

Pero ’wag na tayong lumayo pa – mismong si Vice President at Department of Education Secretary Sara Duterte ang nagsabing “We can live without confidential funds.” 

Pero ipinapakita ng kasaysayan na sanay si Sara na mamuno gamit ang blank check ng confidential funds.

Noong mayor pa siya ng Davao City, lumobo ang confidential funds ng siyudad sa P460 million at tinalo pa ang mas malalaking siyudad tulad ng Makati City, Manila, Quezon City, at Cebu City. Sa katunayan, nasa P75 milyon lang ang confidential expenses ng QC noong 2022.

At kung titingnan ang record niya sa Office of the Vice President, mukhang sanay siya sa spending spree, tulad na lang ng nahalungkat ng Commission on Audit (COA) na ginastos ng OVP ang P125 milyon na confidential funds sa loob lamang ng 11 araw.

Tanong ni Senador Risa Hontiveros: “Anong uri na naman ng magic ang ginamit nila para ubusin ang P125 milyon sa loob ng 11 araw? Hindi na lang ’yan spending spree, ’yan ay paglapastangan sa mamamayan.”

Sana’y totoong nakikinig ang Kamara ng mga Representante sa taumbayan nang i-reallocate nito ang confidential funds ng OVP at Department of Education (DepEd). Sana ay malasakit – in fact, accountability – ito sa taumbayan at hindi lang kalkulasyong politikal. 

Babantayan natin ang pagtatanggal ng confidential funds sa OVP at DepEd, pero dapat na ring isama ang ibang mga ahensiyang wala namang security functions, tulad ng Department of Information and Communications Technology (DICT) at ng Office of the Solicitor-General (OSG).

Sabi nga ni Lagman, walang batayan ang confidential funds maging sa DICT at OSG dahil puwede namang gamitin ng mga ito ang serbisyo ng National Bureau of Investigations (NBI).

At siyempre, kung may pinagbigyan, mayroon ding pinagkaitan. 

Halimbawa, sa harap ng ₱10.1 billion proposed confidential funds ng iba’t ibang ahensiya, ₱6.15 billion budget cuts ang titiisin ng state universities at colleges, ₱10 billion budget cuts ang sa Department of Health, at malamang apektado rin ang mga ayuda.

At ipagpalagay na nating maayos na na-realign ang confidential funds ni VP Sara, paano na ang confidential funds ng Office of the President na nasa P10.1 billion ang confidential and intelligence funds? Sino ang maglalakas-loob na tapyasan ito? Mapapansin na hindi man lamang ito napag-uusapan.

Mula 21 ahensiya noong 2016, nasa 28 na ang mga opisinang may confidential funds sa kanilang panukalang 2024 budget. Opo, ‘yan ang uso ngayon. At kung wala kang confi funds, laos ka!

Sa harap ng talamak na pag-iwas sa accountability at pagkubli sa likod ng salitang “confidential,” dapat ibalik ang talakayan sa sentrong usapin: ano ang batayang karapatan o basic right ng taumbayan sa pagmomonitor ng mga pondong ito?

Ayon sa gobyerno, ang confidential funds ay dapat gamitin sa “surveillance activities in civilian government agencies that are intended to support the mandate or operations of the agency.”

Sabi ng dating Supreme Court Justice Antonio T. Carpio, “The people have a right to full access, without any limitation whatsoever, to official records, documents and papers relating to the disbursements and liquidation of confidential funds.”

Sabi pa niya, “At present, therefore, there must be full public disclosure of all disbursements and liquidation of confidential funds.”

Bakit may magic sa paggamit ng confidential funds? Limitado kasi ang visibility ng COA sa mga pondong ito. Mismong Ombudsman ang nagsabing ang mga gumagamit ng pondong ito ay hindi kailangang magpakita ng resibo!

Sabi ng abogadong si John Molo, hindi totoong walang pera ang bayan: “This country has the money. What it lacks is the will to spend it wisely.” Ang Pilipinas ang pang-116 sa “least corrupt” na bansa sa 180 sa buong mundo – ibig sabihin nasa top one-third tayo na pinakamalala ang korupsiyon.

Saan napupunta ang pera ng bayan? Sa mga walang kapararakang proyekto na walang malinaw na blueprint kaya nagiging behikulo ng kick-back. Kaya nga ganyan kahigpit ang COA sa pagmomonitor ng pera. Pero paano maiikutan ang COA? Eh di sa pamamagitan ng magic funds – ang confidential funds.

Ngayong Lunes, Oktubre 2, bumulaga ang balita na bumagsak ang rating ng dalawang pinakamataas na pinuno ng bansa. Ayon sa Pulse Asia, umabot sa 15-point drop ang approval ratings ni Ferdinand Marcos Jr. at 11-point drop ang kay Sara Duterte. 

Siguro naman, alam ’nyo na, Presidente Marcos at VP Sara, kung ano ang sisira sa relasyon ’nyo sa taumbayan. – Rappler.com