Matapos kumalat ang pambebelat ni Presidential Spokesperson Harry Roque sa Facebook, hinanap ko ang video kung saan ito lumabas at natagpuan ang panayam kay Spox ni Luchi Cruz-Valdes noong ika-24 ng Marso. Marami tayong mapupulot sa naturang interview kung bibigyan ng kaunting panahon upang busisiin.

Mahihinuha sa panayam ng Spox ang isang imahen ng kasalukuyang pamahalaan. Mahalagang matantong maaaring likhang-bagay ang larawang ito, hindi isang paglalahad ng mga likas na kaugnayan. Bilang likhang-bagay, maaaring may mga patagong layon sa likod ng mga detalye.

Bakit dapat suriin ang imahen sa panayam

Hindi ko gustong magtunog akademiko, bagamat hindi ko maiwasang iugnay ang munting pagtalakay na ito sa mga disiplinang inaral ko sa kolehiyo at paaralang graduwado – malikhaing pagsulat, panitikan, at araling pangkultura. Mahalagang sabihin na ang udyok na sumulat ay hindi mula sa pagiging guro. Nanggaling ito sa pagkabahala para sa bansa natin. Sa mas baduy na pananalita, mula sa puso ang paglalahad na ito.

Hindi ba naantig ang mga puso natin nitong pandemyang pinagdinaraanan natin? Naglalaro na sa sampung libo ang arawang tala ng tinatamaan ng COVID-19. Maraming buhay na rin ang kinitil ng virus.

Habang tinutugunan natin ang pandemya, kinakaharap natin ang parating na eleksiyon sa 2022. Di pa man nag-uumpisa ang opisyal na panahon ng pangangampanya, naglipana na ang mga mukha at pangalan ng mga politiko sa mga trapal, kalendaryo, at relief goods. Kahit ikatwirang walang malinaw na batas na nilalabag, itinatatak nito ang pangalan ng mga naturang politiko sa mga botante. Hindi ko ipagtataka kung taktika ito para makalamang sa pagsuyo sa publiko maaga pa lamang.

Paghalaw sa imahen

Mahalagang sipating mabuti ang takbo ng isip at bugso ng damdamin kaugnay ng mga bagay na kailangan nating pagpasyahan. Gusto kong tingnan ang panayam ni Cruz-Valdes sa Presidential Spokesperson mula sa punto-de-bistang ito. Isang pagbasang maaaring gawin ay ang paghahalaw ng larawan ng kasalukuyang pamahalaan, isang imahen na may iba’t ibang aspekto.

Nakapagitna sa imaheng ito ang paglalarawan sa kasalukuyang pangulo. Lumalabas sa panayam kay Spox na sa paningin ng mas matatandang henerasyon ng mga taong kilala ang Pangulo, si Presidente Rodrigo Duterte ay tila “ama ng pamilya,” isang tatay na huwaran sa disiplina at pagpapakatotoo. Nang busisiin ni Cruz-Valdes kung tumutugma ba ang imaheng ito sa kasalukuyang lagay ng mga pamilya, itinuon ni Roque ang pagpapaliwanag sa pagpapahalaga ni Duterte sa pagpapakatotoo.

Bagamat mahahamon pa ang tibay ng mga argumento ng Presidential Spokesperson, malinaw ang imaheng mahahalaw. Para sa akin, ang pambebelat niya sa ibang mga miyembro ng gabineteng hindi niya kasundo ay nagbubunyag ng “larawan ng pamilya” na maaaring nasa isip niya. Kung ang ama ay nawiwili sa kabastusan, lisensya ito para maging bastos din sa ngalan ng pagpapakatotoo, kasama na ang lantarang pagkasuklam sa ibang kapuwa-opisyal.

Ang imahen sa panitikan at kulturang Pilipino

Mahalaga ang bahaging ginagampanan ng imahen sa panitikang Pilipino. Sa tradisyon ng panulaang Tagalog, kasama ng pagkakakilanlan sa mga pagpapahalaga ng pamayanan ang pagsagot sa mga bugtong. Malinaw rin sa mga Tagalog ang konsepto ng “loob.” Kung nakapaloob ka, bahagi ka ng pamayanan, at isang patunay ng pagiging nasa loob ay kung alam mo ang mga imahen at kuwento sa iyong pamayanan. Sa palagay ko, may kaugnay na konsepto ang “loob” sa ibang mga pamayanan ng bansa.

Hindi ako tiyak sa maaaring idulot nitong imaheng nakita natin sa panayam ni Spox. Gayunman, dapat pag-isipan kung ano ang maaaring maging bakas nito sa kamalayan ng bayan. May ilang pag-aaral na antropolohiko sa iba’t ibang pamayanan ng bansa na umiinog o nakaangkla sa arketipo ng amang “disciplinarian.” Dala niya ang pagkain at kita mula sa trabaho, at hawak rin niya ang huling salita tungkol sa tamang asal. Kung napakabilis kumalat sa internet ng mukha ng pambebelat, gaano kaya kabilis buwagin ng ganitong asta ang mabubuting pagpapahalaga na ilang henerasyon nating itinuro sa pamilya? 

Ano ang dapat ikabahala sa imahen?

Nababahala ako sa implikasyon ng ganitong mga larawan sa mga aspekto ng buhay natin na hindi malinaw. Hindi kaya’t binabato tayo ng mga imahen para hindi makilatis ang mahahalagang bagay? Saan pumunta ang perang inutang para sa mga bakuna at iba pang mga solusyong medikal? Hindi bago sa ating bansa ang usapang pangungurakot, pero ngayong agaw-buhay ang buong bayan ay lalong kailangan nating bantayan ang mga katiwalian.

Kung matangay ang mamamayan sa mga makapangyarihang imahen na hindi nasusuri, walang duda na ang pinakakawawa na naman dito ang pinakamahihirap nating kababayan. Huwag sana kayong magpadala — bahagi kayo ng pamilya at minamahal. Patibayin natin ang pagmamahal na ito gamit ang boto ninyo sa parating na halalan! – Rappler.com

Guro ng panitikan at kasapi ng editorial staff ng UNITAS Journal ng University of Santo Tomas si Niccolo Rocamora Vitug. Kumukuha rin siya ng araling doktorado sa Kolehiyo ng Musika ng Unibersidad ng Pilipinas. Ilalathala ng University of the Philippines Press ang kanyang koleksiyon ng tula sa Ingles, Enter Deeply.