Bukod sa historical denialism, mukhang may statistical denialism din pala sa administrasyong ito.

Noong Hulyo 5, sa kauna-unahan niyang press conference bilang pangulo, ibinahagi ni Bongbong Marcos Jr. ang mga plano niya sa ekonomiya. Ito’y matapos ang kanyang kauna-unahang Cabinet meeting noong umaga ring iyon.

Binasa ni Press Secretary Trixie Cruz-Angeles ang tanong ng isang reporter hinggil sa inflation rate o bilis ng pagtaas ng presyo ng mga bilihin.

Noong umagang iyon kasi, ibinalita rin ng Philippine Statistics Authority (PSA) na umabot na ang inflation rate sa 6.1%, pinakamataas mula Nobyembre 2018. Ibig sabihin, sobrang bilis ng pag-arangkada ng mga presyo.

Kahit na kababanggit pa lang ng numero, ipinaulit ito ni Marcos Jr. sa kanyang press secretary. Not paying attention? At nung marinig ulit niya ang 6.1%, ’di siya makapaniwala.

Aniya: “6.1%? I think I will have to disagree with that number. We are not that high. We have crossed the…our [inflation] targets were less 4% or less. Unfortunately, it looks like we may cross that threshold. Tatawid tayo sa 4%.”

I-fact-check natin. (Anim na taon ba tayong magfa-fact-check?)

Una, mahirap mag-disagree sa statistic na na-compute ng professional statisticians ng PSA – lalo kung wala ka namang basehan.

Buwan-buwan ay kino-compute ng PSA ang inflation rate. Nagsu-survey sila ng presyo ng mga piling produkto at serbisyo sa mga mall, palengke, gas stations, atbp. Pinagsasama ang presyo ng mga bagay na iyon sa tinatawag na “consumer price index” o CPI.

Ang pagtaas ng CPI mula sa kaparehong buwan sa nakaraang taon ay ang inflation rate.

Mabusisi ang pag-compute ng CPI at inflation, pero kumpara sa ibang statistics ng PSA ay mas straightforward ito. ’Di kasi nakabase sa pag-amin ng income o gastos ng mga pamilya. Kaya mas mahirap pagdudahan ang mga numero.

Bilang tugon sa pahayag ng Pangulo, nanindigan ang pinuno ng PSA na si National Statistician Dennis Mapa. Aniya, “The Philippine Statistics Authority stands by its report.” Bandang 8:30 pm naman, nag-post din sa social media ang National Economic and Development Agency o NEDA hinggil sa 6.1% inflation. (Ang PSA ay attached agency ng NEDA.)

Nagkamali rin si Marcos Jr. sa pagsasabing ang target ng Bangko Sentral ng Pilipinas (BSP) para sa inflation ay “less than 4%.” Sa totoo lang, ang inflation target ng BSP ay 2% hanggang 4%.

Basic fact ito sa economic policymaking sa Pilipinas. Bilang pangulo, dapat kabisado na niya ito by now.

International factors

Magiging kostumbre ba ni Marcos Jr. sa susunod na anim na taon ang pagdududa sa official statistics ng PSA? Paano sosolusyonan ang mga problema ng bayan kung pati official statistics ay pinagdududahan?

Actually, ’di naman kagulat-gulat na nasa 6.1% inflation na tayo.

Damang-dama natin ngayon ang pag-arangkada ng mga presyo. Pamahal nang pamahal ang pagkain, kuryente, pamasahe, gasolina, diesel, atbp. ’Di naman lumalaki ang mga suweldo natin. Pagaan tuloy nang pagaan ang grocery bags natin, at paliit nang paliit ang servings ng pagkain.

Marahil ’di makapaniwala si Marcos Jr. sa 6.1% inflation dahil never naman niya naging problema ang malaking inflation in the first place.

Maraming bansa rin ang nakararanas ng mataas na inflation sa ngayon. Noong Mayo, umabot na sa 8.6% ang inflation sa US, pinakamataas mula pa noong 1981. At ayon sa World Bank, ang median inflation rate sa mundo noong April ay nasa 7.8% na, pinakamataas mula 2008.

Ni-recognize naman ni Marcos Jr. na problema ng buong mundo ang inflation. Aniya, “Of course the inflation rate is a problem not only in the Philippines but everywhere…. Much of our inflation is actually imported inflation.” Tama naman.

Pero kung malaking bahagi pala ng inflation ay dulot ng international factors, bakit pa kailangang pagdudahan ang mga numero?

Minamaliit din ang COVID?

By the way, ’di lang inflation ang mga numerong dinownplay ng Pangulo.

May isa pang reporter na nagtanong hinggil naman sa ibinalita ng Department of Health na lagpas 7,000 na bagong kaso ng COVID-19 sa nakaraang linggo. Ang problema, agad-agaran itong minaliit ni Marcos Jr.

Sabi niya: “If we look at where we started, we still have the capability to handle the new COVID cases. Luckily, we should not look at the number of COVID cases in the same way as we looked at them in 2020 and 2021 because this is Corona…ah this is Omicron, this is Omicron. Omicron is very different, it is very, it’s a little contagious but it does not hit as hard.”

Ang problema, sinasabi ng mga eksperto na ang Omicron subvariants BA.4 at BA.5 ang dalawang pinakanakahahawang anyo ng COVID, at malakas laban sa mga bakuna. Mula Hunyo 29 hanggang Hulyo 4, nakapagtala ang DOH ng 43 na bagong kaso ng BA.5 at pitong bagong kaso ng BA.4.

Bagamat maliit pa ang mga numero, nasa 7,919 na ang kabuuang kaso ng Omicron sa Pilipinas. At bumabalik na tayo sa panahon kung saan nasa 1,000 mahigit ang bagong kaso kada araw.

Patuloy pang dinownplay ni Marcos Jr. ang sitwasyon. Ayon sa kanya, “In fact, the general experience has been, people are down, maybe for two, maybe three days, and that’s like flu, it’s like having flu.”

I-e-encourage daw niya ang 3^rd (booster) dose bilang proteksiyon laban sa COVID. Pero ’di niya binanggit na hanggang ngayon ay mahigit 15 milyong Pilipino pa lang ang may unang booster, o isa sa pitong Pilipino.

Binanggit naman ang pag-“reinstitute” ng vaccination drive, pero parang half-hearted lang siya sa pagsasabi noon. At bakit nga ba wala pa ring bagong secretary of health hanggang ngayon?

‘Disagree’ pa more

Sa unang press conference ni Pangulong Marcos Jr., nakita nating kapag tinatanong siya hinggil sa mga datos na medyo nakaka-alarma, ang unang reaksiyon niya ay i-downplay o maliitin ang mga ito.

Ang pagtatakip o pagmamanipula sa mga datos ay mga porma rin ng pagsisinungaling. At expert ang mga Marcos diyan.

Halimbawa, noong panahon ng kanyang tatay, nadiskubre na pinatungan ni former Central Bank governor Jaime Laya ang mga statistics hinggil sa reserve natin ng dolyares noon. Dinagdagan niya ng imaginary $1.1 bilyon para magmukhang may dolyar pa tayo, kahit na ang totoo’y paubos na iyon.

Si Marcos Jr. mismo ay number one singungaling. Hanggang ngayon ay pinagpipilitan niyang may bachelor’s degree siya mula sa Oxford University, kahit wala naman at “special diploma” lang ang ibinigay sa kanya. Noong kampanya, umasa naman ang kampo niya sa iba’t ibang naratibo, kabilang ang sinasabing “golden age” ng Pilipinas ang panahon ng Batas Militar (maling-mali iyon).

Delikado ang pag-disagree sa katotohanan, lalo na’t napakaraming problemang kinakaharap ang bayan ngayon.

Bukod sa patuloy na pagtaas ng inflation at COVID cases, nakaamba rin ang paglala ng kagutuman at pagtaas ng kahirapan (ayon na mismo sa economic team niya). Samantala, lumolobo ang utang ng gobyerno, na delikado ngayong tumataas ang interest rates as buong mundo. May krisis din tayo sa edukasyon, at nakaamba ang krisis sa enerhiya sa bandang 2025 kapag maubos na ang supply ng natural gas sa Malampaya.

Paano haharapin at sosolusyunan ng Marcos Jr. administration ang mga problemang ito kung ang knee-jerk reflex ay magdi-“disagree” sa datos? – Rappler.com

JC Punongbayan, PhD is an assistant professor at the UP School of Economics. His views are independent of the views of his affiliations. Follow JC on Twitter (@jcpunongbayan) and Usapang Econ (usapangecon.com).