Mahal dahil mataas ang halaga, hindi mura. Pwede ring mahal dahil iniibig, minamahal. O endearment, mahal ko. Ito ang dalawang popular na kahulugan ng salitang mahal. Pero dahil sa cultural at linguistic appropriation natin sa Holy Week o Semana Santa, mga Mahal na Araw ang tawag natin sa huling sanlinggo ng Kuwaresma. Oo nga, ano, bakit hindi Banal na Linggo na literal na salin ng Semana Santa at Holy Week? Kaya may ikatlong kahulugan ang polysemic na salitang mahal: banal. 

Kung walang pandemya, staple na sa ulat ang dagsa ng tao sa mga terminal ng bus, pier, at paliparan para makauwi o makapamasyal sa lalawigan. Dadagsain ang mga dinadayong lugar, pasyalan, beach resorts, at syempre, mga itinuturing na banal na lugar.

Ikatlong Mahal na Araw na nating may pandemya. Noong unang Mahal na Araw, Abril din ng 2020, hard lockdown. Bihira ang sasakyan. Mukhang Biyernes Santo talaga ang Biyernes Santo, bihira ang tao at sasakyan sa kalsada. Walang pabasa, lalo ang Visita Iglesia. Wala ang prusisyon at mga nakasanayan nating Katolikong tradisyon. Wala rin ako sa amin noon. Nasa isang ospital dahil naoperahan ang asawa ko. Miyerkoles Santo at pagkahigpit-higpit ng mga checkpoint. Kung hindi nga lang emergency at nang masegurong hindi dahil sa COVID kaya kami magpapaospital, saka lang kami pinalabas ng bayan.

Pagbalik sa bahay noong Sabado de Gloria, kailangan ko pang kumuha — magbayad talaga — ng medical certificate mula sa ospital na nagpapatunay na galing kami doon at nagpaopera dahil sa kondisyon ng aking asawa, na walang kinalaman ang COVID, para lang kami palampasin sa checkpoint. Daig ko pa ang humarap sa interogasyon. Tapos hindi pinayagan ang pribadong sasakyan para sumundo sa amin. Hinarang nang kumuha ng pass sa munisipyo. Bawal daw. Sasakyan ng munisipyo ang ipinahiram. 

Noong nagdaang taon, APOR ID in hand, nagawa ko nang makapag-Visita Iglesia — bisikleta iglesia ang tawag ko dahil namisikleta lamang ako sa mga parokya dito sa amin sa Quezon — kaya napansin kong malayo sa sinundang katahimikan at kapayapaan ng Semana Santa. Nag-interbyu ako ng ilang nakabantay sa checkpoint, mas marami na nga raw ang tao bagamat may certain level of higpit pa rin sa pagpapapasok sa mga bayan o lalawigan. Kailangan ng permit or something mula sa IATF. Wala pa rin noong mga bus.

Ngayong taon, maaaring sa sandaling binabasa ninyo ito, mga Mahal na Araw na uli. Mas maluwag na ang paglabas-masok sa lalawigan at sa ibang bansa. Mas marami nang bakunado. Dito sa amin sa Lucban, Quezon, dagsa na ang mga tao para mamanata sa Kamay ni Hesus, mananalangin, magsisisi pagkatapos ay mamimili ng longganisang Lucban at maghahabhab ng pansit.

Mas marami na rin akong nakikita sa social media na nagpapa-check ng attendance sa mga beach resort. Mas mahal na ang Mahal na Araw dahil nagsisimula nang gumastos ang mga tao na hindi nagawang makapaglakbay noong nagdaang dalawang taon. Pero sabi nga ng kaibigan kong pari, tuloy naman ang Semana Santa kahit nasa bahay ka lang. O kahit naiipit sa traffic papunta sa kung saang tourist destination. Bagamat naging tradisyon na rin kasi ng mga working class ang samantalahin ang mahaba-habang bakasyon kasabay ng pamamanata.

Kaiba pa rin ngayong Mahal na Araw, may namamanata at may nangangampanya. Bagamat bawal mangampanya pagsapit ng Huwebes at Biyernes Santo, makakaasa tayong simula sa Linggo ng Palaspas hanggang sa Pasko ng Pagkabuhay, masiglang-masigla ang kampanyahan na parang naglaho na ang salot na, ang totoo, inaasahang muling sisilakbo kung magbababa tayo ng depensa.

Bueno, dahil Semana Santa naman, hayaan muna sana ninyong magtunog pontification ang sasabihin ko. Panahon at pagkakataon natin itong magnilay. Manahimik muna at makinig. Dahil sa dami ng nagsasalita, sa dami ng gustong sabihin, sa dami ng bangayan at parinigan, iilan lang ba ang handang makinig nang may hinahon?

Samantalahin natin lalo na ang Mahal na Araw para makipag-ugnayan sa pinaniniwalaan nating Diyos. Though pwede rin namang hindi, pwede naman talagang mamasyal and masticate on local delicacies you might have missed nitong huling dalawang taon. Ayos lang. Pero kung kaya, habang naiipit ka sa mahabang traffic papunta sa probinsya, habang naalibadbaran ka sa mga nagkalat na pangit na pagmumukha ng mga pulitiko sa daan, habang binabayo ka ng mga campaign jingle, pakinggan mo sana kung ano ang bulong ng iyong kalooban. Kumustahin ang buhay-buhay. Gaano kalayo na ba ang narating? Ilan na ang nilampasan? May saysay ba ang destinasyon kung hindi na nasiyahan sa paglalakbay? Pwedeng sagutin iyan hinggil sa iyong literal o metaphorical na paglalakbay ngayong Mahal na Araw.

Kung hindi rin lang maiiwasang mapadako ang pagmumuni-muni mo sa paparating na halalan, usisain sa sarili: pipili ka ba ng pinunong para sa bayan, iyong maglilingkod dahil alam mong may kakayahang maglingkod? Kung hindi, at ito ang pangamba ko, baka mas mahal na araw ang naghihintay sa atin. Sa mas mahal na araw, ang ibig ko lang sabihin ay kinabukasang may mataas na halagang dapat nating pagbayaran kung hindi tayo pipili ng maayos na lingkod bayan. – Rappler.com

Nagtuturo ng seminar in new media, pop culture, research, at creative writing sa Faculty of Arts and Letters, College of Education, at sa Graduate School ng University of Santo Tomas si Joselito D. De Los Reyes, PhD. Siya rin ang program coordinator ng BA Creative Writing program ng nasabing unibersidad. Recipient siya ng 2020 Philippine Normal University Gawad Sulo for Eminent Alumni in the Field of Teacher Education.