[EDITORIAL] Diplomasya ni Rodrigo Duterte sa Tsina: Nakaluhod nang dikit ang noo sa lupa

Nitong nakaraang linggo, nagulantang ang marami na totoo pala at may detalye pa ang matagal nang iginigiit ng Chinese embassy na “gentlemen’s agreement” sa pagitan ng administrasyon ni dating pangulong Rodrigo Duterte at gobyerno ni China President Xi Jinping.

Sabi nga ng Rappler reporter na si Bea Cupin, “It turns out, Beijing had been operating on a different reality.” Dagdag pa ni Cupin, magkaiba ang reyalidad ng dalawang bansa sa mismong “status of relations between the Philippines and China.”

Ayon sa Chinese embassy sa Maynila, ito’y isang “temporary special arrangement” na nabuo noong 2016, sa unang biyahe ni Duterte sa Tsina.

• Small-scale fishing lang ang papayagan sa Panatag Shoal
• Kahit ang maliliit na bangka ng mga Pilipino ay hindi pa rin makapapasok sa mismong lagoon
• Bawal pumasok ang militar, coast guard, o anumang sasakyang pandagat o panghimpapawid ng Pilipinas sa “12 nautical miles (22 kilometers) ng Huangyan Dao (Panatag)” 

Sabi ni retired Supreme Court senior associate justice Antonio Carpio walang kapangyarihan si Duterte sa ilalim ng Konstitusyon na isantabi ang soberanya o traditional fishing rights ng mga Pilipino. Sabi rin niya, tanging tratado lang ang maaaring magsantabi ng karapatang ito.

Samakatuwid, ang “waiver” na ito ay “void” dahil ginawa ito nang hindi nag-aabiso sa Kongreso at sa bayan.

Sabi pa ni Carpio, mismong mga Tsino, tinatawag itong “temporary special arrangement” – ibig sabihin malinaw sa kanila na kahit anong oras ay maaari itong maibasura ng magkabilang panig. 

Sabi naman ni Presidente Ferdinand Marcos Jr. noong Agosto 2023, “If there does exist such an agreement, I rescind that agreement as of now.”

Sabi pa ni Carpio, ito’y “gross inexcusable negligence” dahil nilalabag nito ang Konstitusyon at ito’y “evident bad faith” dahil hindi inihayag ni Duterte ang buong detalye ng kasunduan.

Kung babalikan natin ang mga bitaw ni Duterte pagkagaling ng Beijing noong 2016, ipinagmayabang pa niya na maliban sa pag-secure ng Chinese investment at trade sa Pilipinas, na-secure din niya ang access ng mga mangingisdang Pilipino sa Panatag o Scarborough Shoal.

Dalawang taon matapos matuldukan ang kanyang madugo at nakalululang termino, malinaw na ang ibig sabihin ng “pivot to China” ni Duterte ay “kowtow to China.” 

Sa ating mga Pilipinong hindi naiintindihan ang salitang “kowtow” dahil wala sa ating kultura, ito ang Chinese custom ng pagluhod sa harap ng panginoon kung saan dumidikit ang noo sa lupa.

Who would have known then, ang basagulero at mabungangang presidente pala’y eksperto sa pangangayupapa?

Dalawang taon ang lumipas, idineklara ni Duterte na “love” niya si Xi. Aaaww. Labs ka rin ni Xi, dahil isinuko mo ang soberanya ng bansa mo nang walang kahirap-hirap.

Mabalik tayo sa bangayan ng Chinese embassy at mga opisyal ng Pilipinas. Sabi naman ni Defense Chief Gibo Teodoro sa pinakahuling tit-for-tat, “This charade must stop.” Wala raw namumuong bagong kasunduan o “new model” sa pagitan ng Pilipinas at Tsina pagdating sa West Philippine Sea.

Sa pinakahuling balita, hindi naman nagko-commit sa malinaw na petsa ang Tsina upang pag-usapan ang West Philippine Sea. Ayon sa mga sources, dapat magpulong ang dalawang bansa tungkol sa Bilateral Consultation Mechanism on the South China Sea (BCM-SCS) matapos magpulong sa Shanghai noong Mayo 2024.

Ngayong nahubaran na ang so-called agreement na ampaw at walang ngipin, umaasa kaming magbabalik na mula sa ibang multiverse ang mga Tsino. Umaasa kaming titigilan na nila ang pangga-gaslight at pambu-bully. But who are we kidding? #AtinAngPilipinas – Rappler.com