[EDITORIAL] Sa gitna ng nag-uumpugang US at Tsina, mahalaga ang transparency

“Times they are a changin’.” ‘Yan ang sabi ng Malacañang Rappler reporter na si Bea Cupin sa kanyang ulat sa Balikatan drill.

Hindi lang makikita ang “change” na ito sa relasyong Pilipinas at Estados Unidos – na mula sa taglamig o winter ni Rodrigo Duterte ay tumatamasa ngayon ng tagsibol o spring sa ilalim ni Ferdinand Marcos Jr.

Makikita ang pagbabago sa pagsasapubliko ng mga girian sa West Philippine Sea ng mismong Philippine Coast Guard (PCG), at take note, polisiya na ang pagigiging bukas sa madla at sa media. 

Nitong Pebrero lang, naglabas ng video evidence ang PCG na gumamit ang Chinese Coast Gaurd ng miltary-grade laser upang i-harrass ang coast guard natin.

Hindi lang iyan, may nakaupong spokesman ang PCG na bihasa at madaldal sa sensitibong isyung ito. Kaya ni Commodore Jay Tarriela na ipaliwanag ang tactical at strategic dimension ng policy shift sa punto de bista ng defense at diplomasya.

Strategic din na PCG ang nasa frontline dahil ito ay isang civilian body at naiiwasang maging militarized ang situwasyon. 

Sa paliwanag mismo ni Tarriela, dapat daw makawala ang Pilipinas sa “gray zone trap” ng Tsina habang umiiwas rin itong mapagbintangang “warmonger” o basagulero.

Ipinaliwanag ito ng retiradong US Air Force officer na si Raymond Powell na ngayo’y namumuno sa Project Myoushu sa Stanford University: allergic daw ang “gray zone” operators tulad ng Tsina sa public exposure. Sabi pa niya, “They want to accost their smaller victims in the shadows, with whispered warnings to keep quiet about it.” Na siya namang naging mortal sin ng administrasyong Duterte. 

Makahulugan ang mga development na ito sa pakikipag-usap ni Pangulong Marcos kay US President Joe Biden sa kanyang pagbisita sa Amerika. 

Pero bukas ang mata natin – sa kabila ng madalas na paggamit ng gobyerno ni Marcos ng salitang transparency – na malayo sa busilak ang rekord nito sa usaping ito. Ini-echo rin ito ng kapulisan na nagsabing magiging transparent ito sa media. Tulad din ng gobyernong Marcos, basang-basa rin ang papel ng mga pulis. 

Sana lang ang transparency ay hindi nangangahulugang “good weather bulletin” lamang. 

Umaasa kami na simula rin ito ng makabuluhang access sa pamahalaan ni Ginoong Marcos. Malaki pa ang puwang para umunlad ito, tulad ng pagsasabuhay ng batas sa Freedom of Information, na ngayo’y nasa papel lang at wala sa gawa ng burukrasya. Ngayon, para kang nakipag-usap sa pader kung mamamahayag ka na nag-request ng access sa government documents.

Mahalaga ang conversation na ito tungkol sa transparency sa nalalapit na World Press Freedom Day ngayong Mayo 3. 

Mahalaga rin na mailagay sa tamang konteksto ang balancing act na ginagawa ni Marcos. Dapat maliwanag pa sa sikat ng araw na hindi magiging papel ng Pilipinas ang paglunsad ng proxy war para sa US laban sa Tsina – sa kabila ng pag-e-expand niya ng EDCA. 

Sa katunayan, may “thinly-veiled threat” na nga ang Ambassador ng Tsina sa Pilipinas na nagsabing dapat nitong i-reject ang kasarinlan ng Taiwan “if it cared about Filipinos working in Taiwan.”

Suwabe ang diskarte ni Marcos nang i-deflect niya ang tensiyon sa binitawang banta ng Tsina na malamang daw ay “lost in translation” lamang si Ambassador. 

Pero sa totoo lang Ginoong Marcos, hindi sapat ang madulas na dila sa pakikipaglandian sa dalawang super powers. 

At hindi lang ito usapin ng matamis na dila, o pagiging maliksi sa communications management, kundi tunay na transparency.

Dahil national security ang nakasalang – at higit kailan, kailangan alam ng taumbayan ang pinapasok nating peligro sa pagitan ng dalawang nag-uumpugang bato. – Rappler.com