[EDITORIAL] Bakit galit tayo sa lumunok ng dolyares pero keber lang sa confidential funds?

Muling ikinuwento ng video ang matagal nang alam ng marami tungkol sa burukrasya sa Pilipinas – na tagos sa buto ang korupsiyon dito. Kitang-kita sa video na may nilulunok ang isang airport employee – at halos maduwal na siya sa paglunok. Ayon sa mga awtoridad, $300 daw ang ninakaw sa bag ng isang traveler at iyon daw ang nilunok ng NAIA security personnel. 

Noong Pebrero 22, nakita na rin sa video ang mga taga-Office of Transportation Security (OTS) sa airport security checkpoint na ninanakawan ang isang Thai national.

Noong Marso 1, may isa pang Chinese traveler na nawalan ng relo, at nakita sa CCTV footage na OTS personel ang pumitik ng relo.

Ang nakapagtataka, sa kabila ng pagkakahuli sa akto sa mga nambiktima sa traveler na Thai at Chinese, hindi pa rin nagdalawang-isip ang babaeng lumulon ng umano’y dolyares pati na rin ang mga kasabwat niya.

Hindi ba logical lang na sa tatlong nabuking, mas malamang na marami pang nakalulusot na mga kawatan?

Ang masakit, hindi naman laging nakatutok ang mga video camera sa mga empleyado ng gobyerno. 

Kaya nga may halaga ang Statement of Assets, Liabilities, and Net Worth. Sa pamamagitan ng lifestyle check ng SALN, masisilip kung sino ang biglang yaman.

Naku ayaw ‘yan ni Ombudsman Samuel Martires. May tatlong diskarte ang Ombudsman na nagpanginig sa mga anti-corruption advocates: 

• Noong 2020, inanunsiyo niya na limitado na ang public access sa SALN ng mga public officials, na labag sa freedom of information.
• 2021 rin nang itinulak niya na dapat makulong nang limang taon ang sinumang magkokomentaryo sa SALN ng mga opisyal ng gobyerno at mga empleyado.
• Nitong Setyembre 2023, tinutulan niya ang pagsasapubliko ng mga Commission on Audit reports sa mga ahensiya.

Teka, bakit tila mas pabor ang Ombudsman sa pagpapakitid ng transparency? Hindi ba’t graft buster, tagapagbantay ng interes ng publiko, ang Ombudsman?

Sabi nga ng Rappler reporter na si Ryan Macasero, “‘Sus Ginoo ko, problema ‘yan.”

Ayon naman kay investigative editor Chay Hofileña sa kanyang newsletter: “There is something awfully wrong and worrying when a supposed independent champion of citizens proposes to shield from public scrutiny government agencies and government officials who may be committing transgressions.”

Imbes na tagausig at konsiyensiya, nagiging tagapagtanggol pa ito ng mga opisyal at ahensiya na dapat ay nagpapaigting ng transparency, at sa halip ay ginagawa pa itong lalong opaque. Tila ang Ombudsman ang nagbaklas ng video cameras sa buhay ng mga kawani ng gobyerno – ginawa niyang bulag ang sambayanan at walang abilidad na silipin ang ill-gotten wealth.

At napag-uusapan na rin lang ang transparency, hindi lang sa aspekto ng auditing at pagrereport ng assets ito kumikitid. Andiyan din ang confidential funds ni Vice President at DepEd Secretary Sara Duterte na malinaw na unconstitutional. Tinawag rin ito ni Hofileña na “dangerous precedent.” Sabi pa niya, ito raw ay “slippery slope” habang hindi naipatutupad ang guardrails. Para na ring nilulon ng kadiliman ang mga pondong ito.

Nag-viral ang video ng babaeng lumulon ng dolyares. Ang tindi ng galit ng publiko sa kanya dahil sa garapalang pagnanakaw – at lalo na nang sinabi niya na tsokolate ang kanyang nilulon. Galit din ang mga tao sa mga kasabwat niya sa trabaho na nagbigay sa kanya ng senyales at nag-abot ng bottled water.

Pero sa totoo lang, may pinagkaiba ba sila sa mga opisyal na enabler ng korupsiyon? May pinag-iba ba sila sa nagpapahirap ng lifestyle checks? May pinag-iba ba sila sa gumagastos ng pera pero walang accountability, at nagtatago sa bansag na “confidential”? Nagkakaiba lang sa lawak o scale. $300 o milyones? Sino ang mas mabigat ang kasalanan? Bakit galit tayo sa lumunok ng dolyares pero keber lang sa confidential funds? #PeraNgBayan – Rappler.com