Marcos ill-gotten wealth

Kung tinuod gyud nga nangawat ang mga Marcos, nganong wala pa gihapoy napriso sa ila?

Rappler.com

This is AI generated summarization, which may have errors. For context, always refer to the full article.

Kung tinuod gyud nga nangawat ang mga Marcos, nganong wala pa gihapoy napriso sa ila?
Maayo ang modus nila sa pagtago sa kwarta, ug nahimong komplikado pud ang mga pamaagi sa gobyerno sa pagkiha niini

Kung tinuod nga nangawat sa kaban sa nasod ang mga Marcos – sa kamatuoran, nabawi na sa gobyerno sa Pilipinas ang gibanabana nga P174 bilyon, ug adunay nagpabilin nga mga kasong nagkantidad og P125 bilyon – nganong walay napriso sa pamilya sa nitaliwan nga diktador?

“A lot of cases have been dismissed and a lot of cases have been languishing in courts for the past 30, 35 years. How many Aquinos have we had for president? Two. If they (Marcoses) are really guilty, they (courts) had all the opportunity in the world. Why don’t they convict them?” matod pa ni Vic Rodriguez, abogado ug tigpamaba sa presidential aspirant nga si Ferdinand “Bongbong” Marcos Jr., sa interbiyo niya sa Headstart sa ANC niadtong Huwebes, October 7.

Ikaduha na ka higayon nga nahukman si Imelda Marcos, ang biyuda sa nitaliwan nga diktador nga si Ferdinand Marcos. Gi-abswelto siya sa Korte Suprema sa usa ka kaso niadtong 1998, samtang siya niapelar sa kinatas-an nga korte kalabot sa bag-ong hukum sa iyaha.

Sumala kay Ruben Carranza, kanhi commissioner sa Presidential Commission on Good Government (PCGG), tulo ang nagsagol-sagol nga hinungdan nganong nahimong lisod ang pagpamatuod sa mga sala sa mga Marcos:

  • Maayo kaayo ang modus nila sa pagtago sa kwarta sa laing nasod.
  • Nahimong komplikado ang pamaagi sa gobyerno.
  • Anaa usab nahitabo nga korapsyon sa hudikatura.

“That’s been part of the problem, when you have a strategy that separates civil case from criminal cases, and operate separately, controlled by prosecutors who, at the very least, don’t talk to each other, or at most, reached by the tentacles of the Marcos family, then you do have a problem enforcing accountability,” matod pa ni Carranza sa interbiyo sa Law of Duterte Land podcast sa Rappler.

Napamatod-an na ang kinawat nga bahandi

Sa aspetong sibil, dugay nang napamatod-an nga anaay kinawat nga bahandi. Niadtong 2003, niingon ang Korte Suprema nga kinawat nga bahandi ang gibanabana nga $658 milyon nga gideposito sa Swiss foundation.

Wala kuno napamatod-an sa mga Marcos nga anaay legal nga pamaagi para sila makatigom og ing-ato kadako nga kwarta. Kauban kini sa pondo nga gigunitan sa Philippine Commission on Good Governance (PCGG) ug gipangapod-apod sa mga biktima sa pang-aboso sa tawhanong katungod ubos sa Martial Law, ug sa mga mag-uuma nga gikawatan og buhis sa rehimeng Marcos.

(Basaha ang desisyon dinhi.)

Tungod nga kasong sibil pa lang ang nahuk-man, ang kwartang iuli lang ang gihishigotan dinhi ug dili ang pagpapriso sa mga akusado.

Wala pay balaod alang sa plunder o pagpangawkaw nga lapas P50 milyon niadtong panahon sa mga Marcos – 1991 lang kini nahimong balaod. Ang mga balaod nga nagpahamtang og kasilotan (penal law), susama sa anti-plunder law, kay dili pwedeng gamiton sa mga krimen nga nahitabo sa dili pa nahimo ang mga matag-usang balaod.

Katloa’g duha kadaghan nga dollar salting – o pagbutang sa dolyar sa ubang nasod nga walay pagtugot sa Banko Sentral – ang kasong kriminal nga gikiha sa Pilipinas batok sa mga Marcos.

Mismo ang imbestigador sa Switzerland ang nipahunong sa maong kwarta. Kalakip niini ang nabalik sa gobyerno sa Pilipinas, ug ang nahabilin kay gisang-at pa sa korte.

Apan niadtong 2008, gibasura sa Manila Regional Trial Court (RTC) ang mga kaso tungod kay ang mga testigo ra kuno sa gobyerno kay ang mga opisyal sa PCGG ug ang Office of the Solicitor General (OSG) nga nagpamatuod sa mga dokumento nga naggikan sa Switzerland.

Gusto sa korte nga unta nakakuha sila og testigo susama sa imbestigador gikan sa Switzerland, o ahente o tigdumala sa mga Marcos.

Niadtong 2018, gipalig-on sa Korte Suprema ang desisyon sa korte sa Manila tungod ang petisyon nga naabot kanila kay naay kalabotan sa pagpabor sa huwes, ug wala kini napamatud-an.

Nakasab-an pa sa Korte Suprema ang mga piskal tungod wala kuno gitarong nila ang ilang mga kaso. Sa daghang nabuhiang kaso, bisan sibil pa, nailisdan ang mga piskal tungod usahay kay photocopy lang ang mga dokumento niini.

Depensa ni Carranza, sa kaso nga dollar salting, wala gani gilimod ni Imelda nga anaa siyay mga dollar account. Ang mga dokumento nga naggikan sa Switzerland kay opisyal man sab kuno nga gihatag sa Swiss government sa gobyerno sa Pilipinas.

“This is a judge that pretended to be ignorant of the process. This is the travail of going after a family who was in power for more than 20 years and whose tentacles still reach into the judiciary,” matod pa ni Carranza.

Sa usa ka desisyon sa Korte Suprema niadtong 1986, gisulti niini nga anaay mga listahan nga magpamatuod nga gigamit sa nitaliwang diktador ang kinatibuk-an niyang gahum para molestiyahon ang hustisya sa kaso sa pagpatay sa kanhing senador Ninoy Aquino. Wala pa gyud nasulbad ang Aquino-Galman murder case.

(Basaha ang desisyon dinhi.)

Uban pang kaso ni Imelda

Niadtong 1993, gihukman sa Sandiganbayan nga sad-an si Imelda sa duha ka ihap nga graft o pagpanghuthot sa gobyerno kalabotan sa anomaliya sa kontrata nga anaa taliwala sa Light Rail Transit Authority ug ang Philippine General Hospital Foundation Inc. Pero gi-abswelto siya sa Korte Suprema niadtong 1998.

Matod pa ni Carranza, impluwensya pa gihapon sa mga Marcos nganong kini naabot sa Korte Suprema.

Ang Korte Suprema man gud kay dili tigtuki sa mga nahitabo sa giingong krimen. Tigsulbad lang kini kung anaay sayop nga aplikasyon sa balaod sa giatubang nga kaso.

Matod pa ni Carranza, nagamit dinhi ang impluwensya sa niaging solicitor general ni Marcos nga si Estelito Mendoza. Siya ang abogadong nakahimo nga muapelar og balik-balik sa Korte Suprema sa unta pildi na nga kaso sa Philippine Airlines kontra sa unyon sa mga trabahante, ug kadugayan kay malampuson kini.

“We have to look at the context of this, that’s why I said the political context has to be considered as well when assessing or criticizing prosecutors,” ingon si Carranza.

Niadtong 2018, gipadakop sa Sandiganbayan si Imelda, kahuman mahukman kini sa pito ka higayon nga pagpanghuthot sa gobyerno tungod sa mga ilegal nga Swiss foundation.

Bisan pa gitugutan sa atong balaod nga makapiyansa ang mga nakonbikto sa pipilang klase nga krimen, sama sa pagpanghuthot sa gobyerno, pwede kining bawion kung anaay paglapas sa sumbanan ang gipasanginlan, sama sa dili pagtambong ni Imelda sa pagbasa sa hukom.

Pero kay tungod nga tiguwang na siya, ug subay sa kanhing mandato sa Korte Suprema nga hatagan og tawhanong konsiderasyon ang tiguwang na usab nga gipasanginlan nga si Juan Ponce Enrile, gitugtan usab sa Sandiganbayan nga makapiyansa si Imelda.

Nagpaabot gihapon sa Korte Suprema ang apelar.

Sa desisyon sa Sandiganbayan, nagsulti kini nga benepisyaryo sa duha ka ilegal nga Swiss foundation silang Ferdinand Jr. o Bongbong (nga nipadagan sa pagka-presidente), si Imee (nga karon usa ka senador), ug si Irene.

“You don’t have to be 100% creative. I think you just have to be persistent and file charges for money laundering against the Marcos children,” sumala ni Carranza.

Maglikay-likay ang mga Marcos sa maong isyu. Wala kini gitubag ni Imee niadtong nilansar kini sa pagkasenador sa 2019.

Sumala ni Bongbong sa interbiyo niya sa CNN Philippines niadtong Huwebes, Oktubre 7, pasagdan na lang daw nila ang korte nga desisyunan ang apelar sa iyang inahan.

Kinsa pa ang gukdurunon?

Sa miaging Septyembre, gipauli sa Sandiganbayan ang mga bank certificate nga nagkantidad og P1 bilyon o labaw pa.

Matod sa desisyon, gitakas sa mga Marcos ang mga bank certificate kaniadtong milupad sila paingon sa Hawaii pagkahuman sa People Power Revolution sa tuig nga 1986.

Pero kinsa man ang paninglan niini?

Ang Royal Traders Holding Co. Inc.

Pero kinsa man ni nga bankoha?

Gipalit sa una sa Bank of Commerce ang Royal Traders Holding Co., pero sumala sa kontrata kay dili abagahon sa Bank of Commerce ang mga giatubang sa Royal Traders kalabotan sa maong kaso. Mao nga gibasura sa Sandiganbayan ang aspeto sa kaso kontra sa Bank of Commerce, nga kontrolado sa San Miguel Corporation.

Matod ni Carranza, pwede pa gihapon nga gukdon sa gobyerno ang Bank of Commerce.

“Para kang bumili ng lupa – ‘yung sabi ng may-ari ng lupa, ibinebenta niya dun sa bibili, pero may nakatira dun na baka lumabas lang o hindi niya alam na may nag-occupy ng lupa niya. Kasali ba ako sa bentahan ng lupa niya? Hindi,” sumala ni Carranza sa iyang pagpatin-aw sa prinsipyong estoppel.

Sa usa ka saysay niini, nagsulti ang Bank of Commerce nga may kalahian sila sa Royal Traders Holdings.

“BankCom wishes to clarify that it remains a separate legal entity from Royal Traders Holdings, Inc. or its predecessor Traders Royal Bank (TRB), and has no connection with the TRB-issued certificates subject of PCGG’s complaint,” sumala sa Bank of Commerce.

Nalakip na kaniadto ang San Miguel sa kaso mahitungod sa kinawat nga bahandi sa mga Marcos. Matod pa sa Korte Suprema nga kalakip sa gigamit pagpalit sa shares of stock sa San Miguel kay naggikan sa buhis sa mga coconut farmer.

“I cannot comment because I have no information, I have no knowledge about this particular case. I do not know, I have had no involvement in Traders Royal Bank before or since. I really do no feel that I am qualified to comment on that case,” sumala ni Bongbong sa iyang interbiyo sa CNN Philippines. – Rappler.com

Gihubad kini sa Cebuano ni Art Lubiano gikan sa orihinal nga bersyon sa Filipino ni Lian Buan, Kung talagang nagnakaw ang mga Marcos, bakit wala pa ring nakukulong sa kanila?

Basaha ang uban pang mga hubad diri:

Add a comment

Sort by

There are no comments yet. Add your comment to start the conversation.

Summarize this article with AI

How does this make you feel?

Loading
Download the Rappler App!