HINDI TOTOO: Dating pambansang wika ang Ilokano, kaya ibabalik ni Marcos Jr.

Buod 

• Ang sabi-sabi: Sa proclamation rally sa Laoag City, Ilocos Norte, noong Marso 2022, ipinangako ni Ferdinand “Bongbong” Marcos Jr. ang pagbabalik ng Ilokano bilang “national language” kapag nahalal siya bilang presidente ng bansa – pagpapahiwatig na minsan na itong naging pambansang wika. 
• Marka: HINDI TOTOO. Sumasang-ayon ang Rappler sa markang “Hindi Totoo” na nauna nang ibinigay ng Baguio Chronicle sa kanilang fact check sa sabi-sabing ito. 
• Ang katotohanan: Hindi kailanman naging “national language” o pambansang wika ang Ilokano sa kasaysayan ng Pilipinas. Sa 1987 Constitution, Article XIV, Section 7, nakasaad na Filipino at Ingles ang gagamitin sa komunikasyon at instruksiyon ng bansa. 
• Bakit kailangang i-fact-check: Pagbabaluktot sa kasaysayan at sa mga umiiral na probisyon natin sa batas ang pagpapahiwatig na minsan nang naging pambansang wika ang Ilokano. 

Mga detalye

Sa nagdaang proclamation rally sa Laoag City, Ilocos Norte, noong Marso 25, 2022, ipinahayag ni Ferdinand “Bongbong” Marcos Jr., anak ng yumaong diktador at ngayon ay tumatakbo sa pagkapangulo, na ibabalik niya ang Ilokano bilang pambansang wika. 

Ayon kay Marcos Jr., sa “palagay” niya ay may “pag-asa” silang manalo sa darating na halalan sa Mayo. Dagdag nito, “magbabalik sa Ilokano ang national language.” 

Hindi totoo na minsan nang naging pambansang wika ang Ilokano. 

Sa 1987 Constitution of the Republic of the Philippines Article XIV, Section 6, malinaw na nakasaad na ang pambansang wika ng Pilipinas ay Filipino. Sa Section 7, nakasaad na ang mga wika na gagamitin sa komunikasyon at instruksiyon ay Filipino at Ingles.

Matatandaan na una nang umusbong ang legal na usapin tungkol sa pambansang wika ng Pilipinas sa 1935 Constitution of the Republic of the Philippines. Sa Article XIV, Section 3, tinutukoy ang pagbubuo ng Kongreso ng isang wika na mula sa mga umiiral nang wika sa bansa. 

Napagdesisyunan ng komite ang paggamit sa “Tagalog,” na siyang naging batayan ng “Pilipino” bilang Pambansang Wika. (BASAHIN: [EDITORIAL] #AnimatED: Bigyan natin ng pagkakataong yumabong ang Filipino)

Muling nabanggit ang naturang usapin ng paglilinang sa Pilipino bilang lingua franca sa 1973 Constitution of the Republic of the Philippines. Dahil sa diskusyon dito, nabuo ang Committee on National Language (CNL) upang muling suriin ang mga katanungan at mungkahi tungkol sa mga polisiyang ukol sa wika.

Ganap na nagkasundo lamang na itakda ang “Filipino” bilang pambansang wika sa 1987 Constitution ng bansa.  – Rochel Ellen Bernido/Rappler.com kasama ang Baguio Chronicle

Kung may nakikita kang kahina-hinalang Facebook pages, groups, accounts, websites, artikulo, o mga larawan sa iyong network, i-send ang mga ito sa factcheck@rappler.com. Maaari ring magsumite ng mga sabi-sabi sa #FactsFirstPH tipline. Ipadala lang ang mga ito bilang message sa Facebook ng Rappler, bilang direct message sa Twitter ng Newsbreak, o bilang message sa aming Viber fact check chatbot. Sa bawat fact check, labanan natin ang pagkalat ng mali o mapanlinlang na impormasyon.